Hiện nay, Học viện đang tập trung, tích cực xây dựng mô hình nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4; phấn đấu mục tiêu trở thành một trong 5 trường đại học hàng đầu của Việt Nam và trong tốp 500 trường đại học hàng đầu của thế giới trong 10 năm tới. Chính vì vậy, nhu cầu XDCB tại Học viện những năm tới rất lớn, đòi hỏi cần tăng cường công tác quản lý vốn XDCB, đảm bảo hiệu quả đầu tư từ nguồn ngân sách Nhà nước (NSNN).
Để đáp ứng nhu cầu công tác quản lý VĐT XDCB, đáp ứng được yêu cầu về mặt quy trình và phân cấp, phân quyền theo chỉ đạo của Bộ Quốc phòng, tổ chức bộ máy quản lý đầu tư XDCB tại Học viện được kiện toàn ở mức cao. Cụ thể như sau: Chủ đầu tư là Giám đốc chịu trách nhiệm toàn diện về quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN.
Ban Tài chính là cơ quan tham mưu, giúp việc cho chủ đầu tư trong quản lý VĐT XDCB từ nguồn NSNN; hướng dẫn chi tiêu, giám sát và kiểm soát VĐT cấp phát, thanh toán, tạm ứng; tổng hợp báo cáo tình hình thực hiện đầu tư của các dự án, lập kế hoạch VĐT XDCB hằng năm. Ban Quản lý dự án là đầu mối tổ chức quản lý và triển khai thực hiện các dự án đầu tư XDCB; căn cứ quy mô, tính chất của mỗi dự án hoặc một số nhóm dự án, Học viện hình thành từng ban quản lý riêng biệt.
    |
 |
| Học viện Kỹ thuật Quân sự báo công dâng Bác ngày 28-8-2022. |
Những năm qua, công tác lập kế hoạch VĐT XDCB tại Học viện cơ bản đảm bảo đúng, đủ, kịp thời. Công tác cấp phát tạm ứng và thanh toán khối lượng hoàn thành VĐT XDCB cho các dự án được thực hiện đúng theo quy định, thông qua hệ thống tài chính Quân đội và Kho bạc Nhà nước. Cụ thể: Cấp phát và thanh toán qua hệ thống tài chính Quân đội: Đối với các dự án, công trình mở mới: Đầu năm ngân sách, căn cứ vào dự toán chi được duyệt, Bộ Quốc phòng thông báo dự toán chi XDCB (kế hoạch vốn) ra Kho bạc Nhà nước (KBNN) nơi đơn vị cấp trực thuộc Bộ mở tài khoản để thực hiện chi trả thanh toán. Việc kiểm tra hồ sơ thanh toán của KBNN được thực hiện theo quy định tại Thông tư 369/2017/TT-BTC ngày 11-4-2017 của Bộ Tài chính và Thông tư số 175/2013/ TT-BQP ngày 5-9-2013 của Bộ Quốc phòng quy định quản lý, bảo vệ công trình Quốc phòng và khu quân sự. Các dự án, công trình chuyển tiếp do Bộ Quốc phòng phê duyệt quyết định đầu tư có tổng mức đầu tư trên 50 tỷ đồng, Cục Tài chính tiếp tục kiểm soát thanh toán theo quy định tại Thông tư số 268/2017/TT-BQP cho đến khi dự án hoàn thành. Các dự án, công trình chuyển tiếp còn lại, đơn vị trực thuộc Bộ kiểm soát, thanh toán theo quy định tại Thông tư số 268/2017/TT-BQP; Thông tư 369/2017/TT-BTC ngày 11-4-2017 của Bộ Tài chính và Thông tư số 175/2013/TT-BQP ngày 5-9-2013 của Bộ Quốc phòng.
Cấp phát tạm ứng, thanh toán qua hệ thống Kho bạc Nhà nước: Đối với các dự án cấp phát qua KBNN, chủ đầu tư có trách nhiệm đăng ký mở tài khoản tại KBNN, để tiến hành giao dịch. Khi có đủ điều kiện (quyết định phê duyệt thiết kế - dự toán, quyết định phê duyệt trúng thầu, quyết định thành lập ban quản lý dự án, hợp đồng kinh tế...) thì được tạm ứng, thanh toán VĐT theo quy định.
Khi Học viện đề nghị tạm ứng, thanh toán, KBNN Thành phố Hà Nội sẽ kiểm tra, kiểm soát, xác định giá trị nhà thầu được tạm ứng, thanh toán và chuyển trả trực tiếp cho nhà thầu. Việc cấp phát giải ngân của KBNN theo cơ cấu kế hoạch vốn (xây lắp, thiết bị, chi khác), Cục Kế hoạch và Đầu tư/Bộ Quốc phòng thông báo gửi KBNN. Với phương thức cấp phát này, chỉ tiêu kế hoạch vốn cả năm của công trình đã có đủ tại KBNN, việc thanh toán vốn phụ thuộc vào tiến độ thực hiện của công trình và việc hoàn thành hồ sơ, thủ tục gửi ra KBNN để thanh toán. KBNN có trách nhiệm kiểm soát việc tạm ứng, thanh toán của chủ đầu tư cho nhà thầu đảm bảo đúng quy định, chế độ, chính sách hiện hành của Nhà nước.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý VĐT XDCB từ NSNN thời gian qua ở Học viện còn một số hạn chế, đó là: Tỷ lệ quyết toán chưa cao, cá biệt có những năm tỷ lệ tương đối thấp; tỷ lệ giá trị quyết toán so với đề nghị quyết toán hằng năm hầu hết đều dưới 100%. Nguyên nhân chủ yếu là do một số nhà thầu khi làm hồ sơ thanh toán chưa đúng đơn giá nguyên vật liệu, nhân công tại thời điểm thực hiện. Cùng với đó, một số công trình trong khâu xác định khối lượng hoàn thành so với thực tế có sự sai lệch hoặc sử dụng định mức nguyên nhiên liệu, nhân công đầu vào thiếu phù hợp.
Ở một số dự án thủ tục thanh toán chưa hoàn thiện, còn có những thiếu sót về mặt hồ sơ cũng như thời gian đệ trình hồ sơ. Công tác lập kế hoạch vốn chưa sát với nhu cầu thực tế và tình hình giải ngân của các dự án. Có những dự án được đệ trình và đề nghị phê duyệt kế hoạch đầu tư tương đối muộn trong năm ngân sách, trong đó kế hoạch vốn lớn và không thể thực hiện hết, phải đề xuất điều chỉnh sang năm tiếp theo dẫn đến tình trạng vừa thừa, vừa thiếu vốn tại các dự án.
Công tác tạm ứng, thanh toán vốn đầu tư XDCB vẫn còn có những trường hợp chậm về hoàn thành thủ tục đầu tư, thủ tục đấu thầu, có những dự án đòi hỏi phải điều chỉnh tổng mức đầu tư. Các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện dự án như điều chỉnh khối lượng xây dựng, thay đổi định mức nguyên vật liệu đầu vào, điều chỉnh hệ số nhân công… khiến cho khâu cấp phát thanh toán và kể cả khâu quyết toán bị ảnh hưởng lớn.
Công tác nghiệm thu, thanh toán VĐT vẫn còn mất tương đối nhiều thời gian. Quyết toán VĐT còn chậm từ khâu kiểm tra, chấp nhận công tác nghiệm thu hoàn thành cho đến khâu lập quyết toán của nhà thầu, khâu thẩm tra của chủ đầu tư. Cơ cấu tổ chức trong quản lý VĐT XDCB còn cồng kềnh, vai trò trực tiếp của Ban Tài chính chưa được thể hiện một cách đầy đủ…
Từ những vấn đề nêu trên, để tăng cường quản lý VĐT XDCB từ NSNN tại Học viện Kỹ thuật Quân sự thời gian tới, chúng tôi đề xuất một số giải pháp chính sau:
Một là, tiếp tục hoàn thiện công tác lập kế hoạch, phân bổ vốn đầu tư XDCB.
Công tác lập kế hoạch, phân bổ VĐT XDCB nhất thiết phải tuân thủ các quy định của Bộ Quốc phòng và phải có đủ điều kiện. Đối với các dự án chuẩn bị đầu tư, công trình xây dựng phải phù hợp với quy hoạch được duyệt theo thẩm quyền. Đối với các dự án thực hiện đầu tư, phải có quyết định đầu tư từ thời điểm trước ngày 25/10 năm trước năm kế hoạch. Thời gian và việc bố trí vốn để thực hiện các dự án nhóm B không quá 5 năm, các dự án nhóm C không quá 3 năm. Thực hiện nghiêm chỉnh nguyên tắc: bố trí tập trung vốn cho các dự án trọng điểm cần hoàn thành trong năm; bố trí đủ vốn để thanh toán các dự án đã đưa vào sử dụng và đã được phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành mà thiếu vốn; bố trí vốn để thanh toán dứt điểm các khoản nợ đọng; các chi phí kiểm toán, thẩm tra phê duyệt quyết toán; hạn chế phân bổ vốn nhỏ lẻ, dàn trải. Việc điều chỉnh kế hoạch VĐT XDCB phải được tiến hành trên cơ sở rà soát tiến độ thực hiện và khả năng giải ngân của các dự án, căn cứ vào đề nghị của các chủ đầu tư (trước ngày 15/11 hằng năm). Học viện xem xét, tổng hợp báo cáo Bộ Quốc phòng (trước ngày 30/11 hằng năm) điều chỉnh vốn thừa của dự án này sang thanh toán cho dự án khác thiếu vốn; điều chỉnh giảm đối với các dự án chậm tiến độ, không có khả năng giải ngân hết; không đề nghị chuyển vốn sang năm sau (trừ trường hợp được phép kéo dài theo quy định).
Trong giai đoạn vừa qua nhiều công trình chưa được bố trí vốn sau khi đã được duyệt quyết toán còn thiếu vốn. Chưa ưu tiên bố trí vốn cho thanh toán nợ đọng. Công tác lập dự toán và phân bổ vốn chưa dựa vào tình hình thực tế và tiến độ thực hiện dự án. Để khắc phục tình trạng đầu tư phân tán, dàn trải, nợ đọng trong XDCB, tăng cường công tác kế hoạch hóa VĐT XDCB cần: Chú trọng hơn nữa công tác quy hoạch hệ thống, tổng thể Học viện làm cơ sở định hướng đầu tư theo kế hoạch trung, dài hạn và hằng năm. Công tác quy hoạch chi tiết phải đáp ứng được yêu cầu lâu dài và có kế thừa cho phát triển, khắc phục tình trạng xây dựng giai đoạn sau phá vỡ ý tưởng của giai đoạn trước. Kiên quyết không quyết định đầu tư tràn lan, khi chưa xác định được nguồn vốn để hoàn thành dự án. Bố trí cơ cấu VĐT hợp lý, theo thứ tự ưu tiên, không triển khai xây dựng các dự án thiếu thủ tục XDCB hoặc không có khả năng cân đối vốn, không để tình trạng triển khai xây dựng rồi mới tìm nguồn vốn.
Hai là, hoàn thiện công tác quản lý cấp phát VĐT XDCB.
Công tác cấp phát VĐT XDCB có tính chất quan trọng, quyết định bảo đảm cho các dự án đầu tư xây dựng được hoàn thành theo đúng kế hoạch, tiết kiệm thời gian, vốn không bị ứ đọng do công trình xây dựng dở dang, kéo dài (vì thiếu vốn). Do vậy, căn cứ vào chỉ tiêu kế hoạch VĐT XDCB được Cục Tài chính, Cục Kế hoạch và Đầu tư thông báo, Học viện khẩn trương thông báo chỉ tiêu vốn trong năm cho chủ đầu tư. Chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án của Học viện và các ban quản lý được hình thành phục vụ cho từng dự án phối hợp với các nhà thầu, căn cứ tiến độ thi công để xác định khối lượng công việc hoàn thành từng tháng, quý, hạng mục công trình, trên cơ sở đó lập kế hoạch thanh toán, gửi Ban Tài chính làm đầu mối để gửi cơ quan Tài chính (đối với các dự án thanh toán trong Quân đội); lập phân khai chi tiết thanh toán VĐT, gửi KBNN, Cục Kế hoạch và Đầu tư (đối với các dự án thanh toán qua KBNN). Trách nhiệm thực hiện kế hoạch thanh toán vốn thuộc về chủ đầu tư và Ban Quản lý dự án. Quá trình triển khai thực hiện phải tuân thủ đúng trình tự và nguyên tắc, từ việc tạm ứng theo hợp đồng đến nghiệm thu thanh toán khối lượng hoàn thành. Báo cáo kịp thời những khó khăn, vướng mắc, cũng như khả năng thực hiện kế hoạch, chậm nhất là ngày 30/11 hằng năm.
Việc cấp phát, thanh toán VĐT phải trên cơ sở hợp đồng và chỉ tiêu vốn được phân bổ, đề cao trách nhiệm của các chủ đầu tư trong giám sát thi công, quản lý chất lượng công trình và công tác nghiệm thu thanh toán khối lượng hoàn thành. Chấp hành nghiêm các nguyên tắc thanh toán theo quy định của Bộ Quốc phòng về quản lý, cấp phát, thanh toán VĐT trong Quân đội và các quy định về thanh toán VĐT XDCB của Bộ Tài chính. Việc thanh toán tiến hành theo nguyên tắc: thanh toán trước, kiểm soát sau, ở từng lần thanh toán; và kiểm soát trước, thanh toán sau, ở lần thanh toán cuối cùng. Tuy nhiên, để đảm bảo việc thanh toán được chặt chẽ và chính xác, cần thiết phải tiến hành công tác kiểm tra đột xuất tại công trường ở những thời điểm cuối năm, hoặc khi phát hiện có dấu hiệu kê khai khống khối lượng thực hiện để xin thanh toán.
Ba là, thực hiện nghiêm quy trình và giải quyết dứt điểm các tồn tại trong quyết toán VĐT XDCB.
Theo đó, cần thường xuyên quán triệt và thực hiện nghiêm quy định của Bộ Quốc phòng về quyết toán dự án hoàn thành, thuộc các nguồn VĐT trong Quân đội. Bổ sung, hoàn thiện chế độ quyết toán VĐT XDCB theo hướng làm rõ quy trình, nội dung, thời gian, cũng như trách nhiệm của chủ đầu tư và các cơ quan liên quan. Cùng với đó, đẩy nhanh tiến độ lập, thẩm tra và phê duyệt quyết toán VĐT XDCB. Tăng số lượng các dự án thuê kiểm toán độc lập kiểm toán báo cáo quyết toán. Đề nghị Bộ Quốc phòng chú trọng bố trí vốn hằng năm để thanh toán dứt điểm các dự án đã được phê duyệt quyết toán. Như vậy mới khuyến khích chủ đầu tư và nhà thầu đẩy nhanh việc lập và trình duyệt quyết toán.
Bốn là, nâng cao vai trò của Ban Tài chính và năng lực chuyên môn của cán bộ tham gia hoạt động quản lý VĐT XDCB tại Học viện.
Ban Tài chính cần phải thực hiện vai trò của đơn vị đầu mối, cử cán bộ tham gia các ban quản lý dự án theo chế độ hiện hành áp dụng tại Học viện. Các cán bộ phải được đào tạo cơ bản, có trình độ chuyên môn sâu về công tác XDCB (trình độ quản lý và kỹ thuật), đáp ứng yêu cầu về quản lý VĐT XDCB từ NSNN, thực hiện tốt nhiệm vụ thẩm tra, thẩm định, thanh quyết toán VĐT. Cùng với đó, Học viện cần quan tâm đến chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ, nhân viên tham gia hoạt động quản lý VĐT XDCB, đây là lĩnh vực công tác diện rộng cần nhiều tư duy, sức lực nên việc đãi ngộ về phụ cấp, công tác phí, khen thưởng kịp thời, đầy đủ để động viên tinh thần, trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.
Với sự quan tâm của Chính phủ, Quân ủy Trung ương, thủ trưởng Bộ Quốc phòng, tin rằng, Học viện Kỹ thuật Quân sự sẽ ngày càng phát triển lớn mạnh, không ngừng nâng cao vị thế, tăng cường tiềm lực, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trung tá THÂN NHƯ HÀ, Học viện Kỹ thuật Quân sự