Các đơn vị quân y được củng cố về tổ chức, tăng cường về lực lượng YHCT, bổ sung cơ sở vật chất, doanh trại… không ngừng nâng cao chất lượng khám, điều trị những bệnh thường gặp, chăm sóc tốt sức khỏe ban đầu cho bộ đội ngay tại đơn vị và điều trị thành công những bệnh khó, mạn tính tại các bệnh viện. Bên cạnh đó, hệ thống YHCT trong Quân đội còn tích cực tham gia các hoạt động kết hợp quân - dân y, gắn kết chặt chẽ với các cơ sở YHCT địa phương, nâng cao năng lực chuyên môn và củng cố chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Trong Quân đội hiện có 30 bệnh viện và viện chuyên ngành, tất cả đều đã triển khai hoạt động YHCT trong khám, chữa bệnh với tổng số gần 1.500 giường bệnh YHCT. Mỗi khoa YHCT có từ 04 - 35 giường, đủ khả năng thực hiện công tác điều trị, thừa kế, nghiên cứu khoa học (NCKH), chỉ đạo tuyến theo phân cấp. Cùng với đó, gần 1.500 cán bộ, nhân viên, người lao động công tác trong chuyên ngành YHCT tại các bệnh viện quân y; được đào tạo từ nhiều cơ sở trong và ngoài Quân đội, trong nước và nước ngoài; có kiến thức cả về YHCT và y học hiện đại. Các bệnh viện trực thuộc Bộ có cán bộ chuyên ngành YHCT là giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ; hầu hết chủ nhiệm khoa YHCT trong các bệnh viện quân y có trình độ sau đại học.

Những năm gần đây, các bệnh viện quân y, đặc biệt là bệnh viện chiến lược tuyến cuối và bệnh viện chiến lược khu vực được đầu tư nâng cấp trang thiết bị y tế hiện đại. Khoa YHCT các bệnh viện cũng được bảo đảm một số trang thiết bị YHCT hiện đại, như máy điện châm, đèn hồng ngoại, máy kéo giãn cột sống, LASER châm, máy xông thuốc điều trị tại chỗ, hệ thống sắc thuốc tự động. Nhờ đó, chất lượng chẩn đoán và điều trị được nâng lên. Tỷ lệ điều trị bằng YHCT đơn thuần tại khoa YHCT các bệnh viện đã đạt từ 65 - 80%; điều trị bằng châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt đạt 50 - 60%. Việc điều trị nội khoa không xâm lấn chiếm ưu thế, đặc biệt hiệu quả với một số bệnh khó, bệnh mạn tính, bệnh hay tái phát, các bệnh rối loạn chuyển hóa, tim mạch, di chứng đột quỵ não, viêm tắc động mạch chi, bệnh hô hấp... Bên cạnh điều trị nội trú, việc điều trị ngoại trú bằng YHCT chiếm tỉ lệ từ 3 - 8% tổng số bệnh nhân điều trị ngoại trú, góp phần giảm tải đáng kể đối với các bệnh viện.

leftcenterrightdel
 Điều trị cho bệnh nhân bằng phương pháp YHCT tại Bệnh viện Quân y 354. Ảnh: CTV

Nhiều bệnh viện quân y đã thực hiện tốt công tác chỉ đạo tuyến về YHCT, tổ chức nhiều buổi sinh hoạt khoa học, tập huấn kỹ thuật YHCT, vật lý trị liệu, phục hồi chức năng cho quân y tuyến dưới. Viện YHCT Quân đội đã phối hợp với Học viện Quân y và Trường Đại học Y Hà Nội hỗ trợ phát triển kỹ thuật cho các đơn vị vùng sâu, vùng xa. Cử cán bộ giúp xây dựng khoa YHCT cho các bệnh viện có nhu cầu; tham gia chuẩn hóa lương y cho nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước. Khoa YHCT của các bệnh viện thường xuyên tham gia công tác chỉ đạo tuyến thông qua việc cung cấp các dịch vụ đào tạo kỹ thuật đa dạng, sát với yêu cầu của tuyến y tế cơ sở; chú trọng tự đào tạo cho đội ngũ dược sĩ YHCT đáp ứng yêu cầu bào chế thuốc phục vụ điều trị.

Đáng chú ý là, công tác NCKH về YHCT tại các bệnh viện quân y luôn được quan tâm. Đa số đề tài NCKH đều hướng về bộ đội và cộng đồng, vừa điều trị các bệnh thường gặp ở tuyến cơ sở, vừa điều trị các bệnh khó, bệnh mạn tính ở tuyến Trung ương. Đặc biệt, các đề tài NCKH y học quân sự được chú trọng, hướng vào phục vụ chăm sóc, nâng cao sức khỏe bộ đội trong huấn luyện, SSCĐ, như: Phòng, chống say nắng, say nóng; cấp cứu, điều trị bỏng, vết thương phần mềm, gãy xương, phòng chống độc tố sứa lửa, hỗ trợ điều trị sốt rét, nâng cao thể lực một số lực lượng đặc biệt (phi công, bộ đội tàu ngầm, đặc công...).

Viện YHCT Quân đội đang triển khai thực hiện Chương trình khoa học và công nghệ cấp Bộ Quốc phòng với 19 đề tài trên các lĩnh vực: nuôi trồng dược liệu; nghiên cứu bào chế thuốc; nghiên cứu tiền lâm sàng; nghiên cứu lâm sàng; chế tạo dây chuyền sản xuất; hoàn thiện hệ thống YHCT trong toàn quân; hiện đại hóa YHCT và kết hợp YHCT với y học hiện đại trong chẩn đoán, điều trị. Qua đó, góp phần phát triển toàn diện hệ thống YHCT trong toàn quân. Công tác thừa kế YHCT được nhiều bệnh viện quan tâm. Ngoài việc thường xuyên tổ chức thừa kế kinh nghiệm chẩn đoán, điều trị tại đơn vị, đã cử nhiều đoàn cán bộ tới các địa phương để tiếp thu những kinh nghiệm hay, bài thuốc quý của các thầy thuốc, các lương y, các “ông lang”, “bà mế” thuộc nhiều dân tộc để nghiên cứu, đánh giá, ứng dụng tại bệnh viện. Khoa YHCT của các bệnh viện còn tích cực tổ chức hướng dẫn kỹ thuật, chuyển giao quy trình điều trị cho các tuyến y tế cơ sở ở vùng sâu, vùng xa để phát triển YHCT, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe bộ đội và Nhân dân.

Cùng với phát triển YHCT tuyến bệnh viện quân y, toàn quân hiện có trên 400 bệnh xá và trên 100 tổ quân y có giường lưu, được đầu tư xây dựng cơ bản, có phân khu chức năng đảm bảo đủ điều kiện triển khai các phương tiện, trang bị phục vụ khám, chữa bệnh bằng y học hiện đại và YHCT. Các trang thiết bị quân y (bao gồm cả trang thiết bị YHCT) tuyến đơn vị cũng được quan tâm đầu tư nâng cấp, nhất là ở tiểu đoàn quân y thuộc các sư đoàn bộ binh đủ quân, bệnh xá học viện, trường và bộ chỉ huy quân sự tỉnh, thành phố. Đáng chú ý là, quân y tuyến đơn vị trong toàn quân đã xây dựng mô hình thống nhất vườn thuốc Nam tập trung và không tập trung, duy trì từ 7-10 nhóm cây thuốc, điều trị hiệu quả một số bệnh thường gặp, đồng thời góp phần tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp cho đơn vị...

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác YHCT trong Quân đội cũng còn một số hạn chế, đó là: Nhân lực quản lý, chỉ đạo chuyên môn nghiệp vụ về YHCT trong toàn quân còn mỏng; hệ thống bệnh viện, bệnh xá đang được quy hoạch lại, ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả công tác; tổ chức khoa YHCT tại các bệnh viện quân y chưa thống nhất theo phân tuyến, phân hạng bệnh viện; một số khoa chưa đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ thừa kế và chỉ đạo tuyến; hệ thống tổ chức YHCT tuyến quân y đơn vị nhìn chung chưa đồng bộ, cơ sở vật chất, trang thiết bị thiếu và không đồng đều, nhân lực hạn chế; công tác NCKH chủ yếu được thực hiện tại tuyến bệnh viện, chất lượng, hiệu quả chưa cao...

Những năm tới, tác động kinh tế - chính trị - xã hội, đặc biệt là biến đổi khí hậu khiến cơ cấu bệnh tật thay đổi, xuất hiện nhiều dịch bệnh mới nổi và tái nổi nguy hiểm. Công tác tổ chức, quản lý trong Quân đội và trong lĩnh vực y tế cũng có những bước phát triển mới theo hướng tinh, gọn, mạnh, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ tiên tiến... Nhằm đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ, thực hiện đúng phương châm“Phổ cập ở tuyến trước, chuyên sâu ở tuyến sau” trong tình hình mới, hệ thống YHCT toàn quân cần tiếp tục được định hướng phát triển mới trong thời gian tới. Đó là, phát triển toàn diện y dược cổ truyền; tăng cường kết hợp y dược cổ truyền với y dược hiện đại nhằm bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe bộ đội và Nhân dân trong tình hình mới. Hiện đại hóa YHCT, ứng dụng thành tựu về lý luận, nhận thức và phương pháp nghiên cứu tiên tiến nhất nhằm nâng cao tính khoa học, hiện đại nhưng không làm mất đi đặc điểm riêng của YHCT.

Để đạt được các mục tiêu, định hướng trên, cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:

Một là, cần tổ chức cơ quan chuyên trách thực hiện chức năng quản lý, chỉ đạo chuyên môn, nghiệp vụ và tham mưu với Quân ủy Trung ương, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về YHCT trong hệ thống ngành Quân y. Tiếp tục đẩy mạnh việc kết hợp chặt chẽ giữa YHCT với y học hiện đại trong hoạt động khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe, phòng, chống dịch bệnh cho bộ đội và Nhân dân.

Hai là, xây dựng thống nhất biểu tổ chức, biên chế khoa YHCT phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, phân tuyến, phân hạng bệnh viện, bộ phận YHCT phù hợp với từng tuyến quân y. Đồng thời, quy định phạm vi điều trị, danh mục kỹ thuật, chỉ tiêu chuyên môn cơ bản cho khoa YHCT; hướng dẫn mô hình buồng YHCT và vườn thuốc Nam phù hợp với từng tuyến quân y.

Ba là, tăng cường các hình thức đào tạo (ngắn hạn, dài hạn, hàn lâm, thực hành) để tạo nguồn nhân lực YHCT phù hợp với nhu cầu, nhiệm vụ từng hạng bệnh viện và từng tuyến quân y. Xây dựng cơ cấu độ tuổi, giới tính, trình độ chuyên môn phù hợp với từng loại hình tổ chức YHCT trong hệ thống quân y. Có chính sách thu hút nhân lực, luân chuyển và đào tạo hợp lý.

Bốn là, triển khai xây dựng danh mục thuốc, vật tư, trang thiết bị cơ bản cho khoa YHCT phù hợp với xếp hạng bệnh viện và buồng YHCT phù hợp với quân y tuyến đơn vị. Các đơn vị chuyên môn YHCT cần tích cực nghiên cứu, triển khai ứng dụng những kỹ thuật mới, công nghệ hiện đại vào chẩn đoán, điều trị người bệnh. Có chiến lược khai thác, nuôi trồng nguồn dược liệu trong nước, tạo sự chủ động trong việc cung cấp nguồn dược liệu.

Tiếp tục quan tâm xây dựng, củng cố đồng bộ cơ sở hạ tầng khoa YHCT tại các bệnh viện quân y, buồng YHCT tại bệnh xá các đơn vị đáp ứng tiêu chuẩn y tế và nhu cầu điều trị của người bệnh. Chú trọng hoạt động NCKH về YHCT tại các bệnh viện và các tuyến quân y; khuyến khích công tác thừa kế nội và ngoại viện về những kinh nghiệm hay, bài thuốc quý trong đơn vị và trong dân gian. Đặc biệt, quan tâm đẩy mạnh hoạt động NCKH về YHCT ở quân y tuyến đơn vị.

Năm là, đẩy mạnh công tác chỉ đạo tuyến YHCT để luôn cập nhật, nâng cao nhận thức và trình độ chuyên môn cho quân y tuyến đơn vị. Tăng cường các hoạt động hợp tác quốc tế và kết hợp quân - dân y trong các lĩnh vực YHCT, đặc biệt là công tác khám, chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe bộ đội tại tuyến đơn vị; đào tạo nhân lực; ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ và thừa kế; chuyển giao kỹ thuật và học tập kinh nghiệm các nước có nền y dược cổ truyền phát triển...

Tin rằng, với sự quan tâm sâu sát của lãnh đạo, chỉ huy các cấp, sự nỗ lực cố gắng của toàn ngành Quân y, công tác YHCT trong Quân đội sẽ tiếp tục phát triển theo hướng khoa học, dân tộc và đại chúng. Phấn đấu đến năm 2030, hệ thống YHCT toàn quân có đủ năng lực đáp ứng cao nhất yêu cầu, nhiệm vụ điều trị, chăm sóc và nâng cao sức khỏe bộ đội và Nhân dân, thiết thực góp phần xây dựng Quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đại tá, TS TRẦN CÔNG TRƯỜNG, Phó Cục trưởng Cục Quân y