Điển hình như vụ một nam thanh niên sinh năm 1992, không nghề nghiệp ở huyện Thạch Thất, Hà Nội nhưng thường xuyên mặc quân phục, giả danh là trung tá sĩ quan quân đội công tác tại Bộ Tổng Tham mưu để lừa đảo. Đối tượng này đã chiếm đoạt hàng trăm triệu đồng và còn lừa gạt tình cảm của nhiều phụ nữ thông qua thủ đoạn xin việc vào làm ở các doanh nghiệp Quân đội. Trước đó, Công an Thành phố Hà Nội đã điều tra, bắt đối tượng Bùi Thị Hạnh, sinh năm 1980, quê Hòa Bình, thường xuyên mặc quân phục mang quân hàm thượng úy, khoe công tác tại một Tổng cục của Bộ Quốc phòng và có nhiều mối quan hệ, có khả năng lo đầu vào các học viện nhà trường. Qua điều tra, đối tượng này khai nhận đã thực hiện 18 vụ lừa đảo, chiếm đoạt gần 5 tỷ đồng của các bị hại.

Ngày 15/11/2017, tổ công tác của Đội Cảnh sát Kinh tế - Công  an quận Hoàn Kiếm đã kiểm tra tại Cửa hàng số 38 phố Nguyễn Thiệp, phường Đồng Xuân, Hoàn Kiếm, Hà Nội, thu giữ 22 loại hàng hóa, với khoảng 7.000 sản phẩm nghi là nhái quân trang của Quân đội gồm: Mũ kêpi, dây lưng sĩ quan, nhãn mác, cúc áo, quân hiệu, cấp hiệu, phù hiệu. Hiện cơ quan chức năng đang điều tra, xác minh làm rõ. Ngoài các vụ việc điển hình trên, còn nhiều vụ khác cơ quan chức năng đã điều tra, xử lý trong thời gian gần đây liên quan đến các đối tượng giả danh quân nhân mặc quân phục để lừa đảo.

Những vụ việc trên làm ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của Quân đội. Sở dĩ các đối tượng giả danh quân nhân để lừa đảo vì chúng lợi dụng hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ luôn được nhân dân yêu mến. Từ đó, lợi dụng những kẽ hở trong việc quản lý, sử dụng quân trang, trang phục của Quân đội để mạo danh, giả danh bộ đội để lừa đảo. Thực tế hiện nay cho thấy, tình trạng buôn bán hàng nhái, hàng giả quân trang được bày bán khá công khai tại nhiều địa điểm trên các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và được rao bán ngang nhiên trên mạng Internet. Về pháp lý, Quân đội chưa hoàn thành việc đăng ký bản quyền nhãn hiệu trang phục tại Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ). Vì vậy khi thu giữ trang phục làm giả, làm nhái của Quân đội, lực lượng chức năng rất khó xử lý. Bên cạnh đó, một số cửa hàng giới thiệu sản phẩm của các doanh nghiệp quân đội chưa chấp hành nghiêm việc mua bán, trao đổi vật phẩm quân trang nên để những người ngoài Quân đội lợi dụng. Một nguyên nhân nữa là do các quân nhân chưa nhận thức được việc quản lý quân trang, còn có biểu hiện dễ dãi khi cho, tặng người thân trang phục Quân đội.

Về mặt pháp lý, có thể thấy, thời gian qua, chúng ta đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật quy định việc mua bán, sử dụng, mang mặc quân trang. Cụ thể: Luật Đầu tư số 03/2016/QH14 ngày 22/11/2016, sửa đổi, bổ sung Điều 6 và phụ lục 4 về Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện “Kinh doanh quân trang, quân dụng cho lực lượng vũ trang, vũ khí quân dụng, trang thiết bị kỹ thuật, khí tài, phương tiện chuyên dùng quân sự, công an; linh kiện, bộ phận, phụ tùng, vật tư và trang thiết bị đặc chủng, công nghệ chuyên dùng chế tạo chúng”. Nghị định số 59/2006/NĐ-CP ngày 12/6/2006 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Thương mại về hàng hóa, dịch vụ kinh doanh cấm kinh doanh; hàng hóa dịch vụ hạn chế kinh doanh; hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện, xác định quân trang là mặt hàng cấm kinh doanh, buôn bán.

Nghị định số 120/2013/NĐ-CP ngày 09/10/2013 của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong việc quản lý, sử dụng, mua bán quân trang. Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 16/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Nghị định số 82/2016/NN-Đ-CP ngày 01/7/2016 của chính phủ quy định quân hiệu, cấp hiệu, phù hiệu và trang phục của Quân đội Nhân dân Việt Nam, quy định rõ: “Nghiêm cấm cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân sản xuất, làm giả, làm nhái, tàng trữ, trao đổi, mua bán, cho tặng và sử dụng trái phép quân hiệu, cấp hiệu, phù hiệu và trang phục của Quân đội Nhân dân Việt Nam". Điều 191 Bộ luật Hình sự 2015 cũng quy định cụ thể việc mua bán, tàng trữ quân trang là phạm vào tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm.

Ngoài các văn bản quy phạm pháp luật trên, ngày 30/10/2014, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành Chỉ thị số 93/CT-BQP về việc tăng cường công tác quản lý, sử dụng quân trang trong Quân đội, chống làm giả, mua bán trái phép quân trang, giao Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Hậu cần và Thanh tra Bộ Quốc phòng xây dựng kế hoạch thực hiện, giao Tổng cục Hậu cần giúp Bộ theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện Chỉ thị số 93/CT-BQP.

Các văn bản quy phạm pháp luật trên và Chỉ thị số 93/CT-BQP xác định, quân trang là mặt hàng cấm kinh doanh đối với các doanh nghiệp ngoài Quân đội và đã quy định cụ thể hình thức xử lý với các mức độ khác nhau. Các hình thức mua, bán, trao đổi, cho tặng quân trang, quân hiệu, cấp hiệu, phù hiệu đối với người ngoài quân đội cũng là hành vi vi phạm pháp luật.

Để việc quản lý, sử dụng quân trang bảo đảm đúng quy định, các cơ quan, đơn vị cần tiếp tục quán triệt, tuyên truyền giáo dục và triển khai thực hiện nghiêm túc các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước, Bộ Quốc phòng và Chỉ thị số 93/CT-BQP của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về công tác quản lý, sử dụng quân trang. Trong đó cần định hướng nhận thức cho bộ đội thấy rõ việc không quản lý chặt chẽ, sử dụng sai mục đích quân trang, quân hiệu, cấp hiệu, phù hiệu là gián tiếp tiếp tay cho tội phạm, có thể bị xử lý hình sự hoặc xử phạt hành chính theo các quy định của pháp luật. Không sử dụng quân trang, quân hiệu, cấp hiệu, phù hiệu làm quà biếu, cho, tặng người ngoài Quân đội. Việc để người ngoài Quân đội sử dụng quân trang, trang phục Quân đội sẽ làm giảm đi tính nghiêm trang, chính quy của Quân đội.

Cơ quan quân nhu các cấp cần nghiên cứu, đề xuất phương án thu hồi quân trang cũ, không cấp quân trang niên hạn đối với các đối tượng sỹ quan, quân nhân chuyên nghiệp chuyển ra khỏi Quân đội (nghỉ hưu, xuất ngũ, chuyển ngành…) để tránh việc những người này sau khi chuyển ra vẫn sử dụng quân trang.

Đồng thời, các cơ quan, đơn vị chức năng của Tổng cục cần tiếp tục nghiên cứu, tham mưu cho lãnh đạo, chỉ huy Tổng cục triển khai các biện pháp quản lý chặt chẽ quân trang từ khâu sản xuất đến cấp phát, sử dụng. Đặc biệt cần phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo 1389 của Tổng cục trong việc tham mưu và triển khai công tác phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng và cơ quan chức năng ngoài Quân đội trong việc điều tra, triệt phá, xử lý nghiêm các cơ sở sản xuất hàng giả, hàng nhái, các cửa hàng kinh doanh quân trang, trang phục trái phép (kể cả việc rao bán hàng quân trang trên mạng Internet).

Đề xuất chế tài đối với cơ quan chức năng về việc người ngoài Quân đội sử dụng quân trang. Tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện và đề xuất xử lý đối với các cửa hàng giới thiệu sản phẩm quân trang của các doanh nghiệp trực thuộc Tổng cục bán quân trang cho người ngoài Quân đội.

Quản lý, sử dụng, chống làm giả, mua bán trái phép quân trang là vấn đề đã được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quan tâm chỉ đạo, song do nhiều nguyên nhân khác nhau như thiếu các chế tài pháp luật cần thiết, nhận thức của nhiều người về vấn đề này còn đơn giản đã và đang gây khó khăn cho công tác quản lý, sử dụng quân trang. Để làm tốt công tác này, cần có sự phối hợp của nhiều ngành, nhiều cấp cả trong và ngoài Quân đội và sự tự giác, chủ động của mỗi quân nhân. Chỉ huy các cấp, các cơ quan, đơn vị chức năng cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện quyết liệt hơn nữa để công tác quản lý, sử dụng, chống làm giả, mua bán trái phép quân trang đạt được hiệu quả tích cực, giữ nghiêm kỷ luật Quân đội và giữ gìn hình ảnh cao đẹp của Bộ đội Cụ Hồ.

Thượng tá NGUYỄN VĂN CƯƠNG (Ban Pháp chế TCHC)