Tích cực tham gia bảo vệ môi trường

Tham gia bảo tồn hàng nghìn hecta đất nông nghiệp, bảo vệ môi trường

Theo số liệu thống kê của Bộ Xây dựng, hiện nay, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng của cả nước đến năm 2020 khoảng 33 tỷ viên gạch. Để sản xuất 1 tỷ viên gạch nung phải tiêu tốn 1,5 triệu mét khối đất sét (tương đương 75ha đất khai thác ở độ sâu 2m), 150.000 tấn than và thải ra môi trường 0,57 triệu tấn CO2. Đến năm 2020, mỗi năm phải tiêu tốn 50 triệu mét khối đất sét (tương đương 2.500ha đất khai thác ở độ sâu 2m), 5 triệu tấn than và thải ra 19 triệu tấn CO₂­­ gây ô nhiễm môi trường…

Nhận thấy tác hại của việc sử dụng gạch đất sét nung trong xây dựng, từ năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình phát triển vật liệu xây không nung theo Quyết định số 567/QĐ-TTg ngày 28/4/2010 (gọi tắt là Chương trình 567). Mục tiêu tổng quát của chương trình là hạn chế đến mức thấp nhất sử dụng tài nguyên đất sét, nhiên liệu hóa thạch, giảm ô nhiễm môi trường trong sản xuất gạch đất sét nung; ưu tiên chọn những công nghệ tiên tiến, phù hợp, có khả năng cơ giới hóa và tự động hóa cao, giảm lao động thủ công; sử dụng tối đa nguồn phế thải của các ngành công nghiệp như tro, xỉ, đá mạt; phát triển các loại vật liệu xanh, công trình xanh…

Cán bộ, kỹ sư, kiến trúc sư Viện Thiết kế kiểm tra, giám sát các đơn vị thi công công trình. Ảnh: CTV.

Chia sẻ với chúng tôi, Trung tá, Kiến trúc sư Lã Toàn Thắng, Trưởng phòng Mẫu và Nghiên cứu Khoa học/Viện Thiết kế cho biết: “Trên thế giới, gạch không nung đã và đang phát triển mạnh, trở thành một sản phẩm phổ biến trong xây dựng. Tại các nước phát triển, tỷ lệ sử dụng vật liệt xây dựng không nung rất cao, như Thái Lan, Malaysia tỷ lệ sử dụng lến đến 70-80%. Sử dụng vật liệu xây không nung mang lại lợi ích rất lớn, làm thúc đẩy công nghiệp hóa - hiện đại hóa; đẩy cao năng suất lao động xã hội; tiết kiệm diện tích đất canh tác nông nghiệp; tiết kiệm nhiên liệu, năng lượng, giảm khí thải; tiêu thụ một phần đáng kể phế thải từ các ngành khác như nhiệt điện, luyện kim, khai khoáng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, các chi phí xử lý phế thải và đặc biệt là tạo ra các sản phẩm xanh, công trình xanh… Với chức năng, nhiệm vụ được giao, Viện đã tuân thủ các cơ chế, chính sách của Nhà nước về sử dụng vật liệu không nung trong tất cả các công trình do Viện đảm nhiệm tư vấn thiết kế. Tuy nhiên khó khăn đặt ra là: Giá thành của gạch nung ở Việt Nam còn khá rẻ, rất khó cạnh tranh.

Bên cạnh đó, hệ thống văn bản về tiêu chuẩn, định mức, các giải pháp thi công, hướng dẫn thi công, nghiệm thu chưa đầy đủ cho các chủng loại sản phẩm. Các chính sách ưu đãi đầu tư sản xuất vật liệu xây không nung đã được ban hành nhưng nhiều địa phương chưa thực hiện. Một số địa phương chưa quan tâm đến Chương trình 567, chưa có những giải pháp hữu hiệu xóa bỏ việc sản xuất gạch nung. Sản phẩm vật liệu xây không nung mẫu mã còn đơn điệu, nhiều sản phẩm không đạt tiêu chuẩn vẫn tiêu thụ ra thị trường gây tác động tiêu cực trong nhìn nhận của người sử dụng về vật liệu xây không nung... Nhiều nhà đầu tư, nhà thi công đều  yêu cầu Viện phải điều chỉnh nội dung, không đưa sản phẩm vật liệu xây không nung theo tỷ lệ quy định vào nội dung tư vấn. Song với tinh thần quyết tâm, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường, các cán bộ, nhân viên tư vấn đã kiên trì vận động, thuyết phục, giải thích cho chủ đầu tư, nhà thi công hiểu rõ sự cần thiết phải tuân thủ Chương trình 567. Đến nay, có trên  90% công trình do Viện Thiết kế đảm nhiệm đều chấp hành nghiêm quy định của Chương trình. Nhờ vậy, hằng năm, tỷ lệ sử dụng phế thải công nghiệp (tro, xỉ nhiệt điện, xỉ lò cao…) để sản xuất vật liệu không nung được giảm thiểu tối đa, tiết kiệm được hàng nghìn hecta đất nông nghiệp, hàng trăm hecta diện tích đất chứa phế thải; giảm phát tải khí nhà kính, bảo vệ tầng ô-zôn, bảo vệ môi trường. Những năm gần đây, Viện đã tư vấn xây dựng sử dụng vật liệu không nung cho nhiều đơn vị, tiêu biểu như: Sở Chỉ huy Quân khu 4, Trường Sĩ quan Chính trị (Tổng cục Chính trị), Bệnh viện Quân y 110 (Cục Hậu cần, Quân khu 1), Khu điều hành Nhà máy đóng tàu Ba Son (Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng), Trụ sở Bộ Tài nguyên Môi trường tại Thành phố Hồ Chí Minh… Những công trình này khi đưa vào sử dụng đều đảm bảo chất lượng xây dựng, bền đẹp, khang trang… Đặc biệt, năm 2018, công trình Nhà khám và Điều trị Bệnh viện Quân y 110 do Viện Thiết kế và sử dụng gạch không nung trong xây dựng đã đạt giải 3 cuộc thi Chất lượng thiết kế công trình xây dựng Vecas Award do Hiệp hội Tư vấn Xây dựng Việt Nam trao tặng.

Hoạt động thiết thực, cấp thiết

Bên cạnh việc tư vấn, thiết kế những vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường, Viện Thiết kế đã biên soạn, xuất bản cuốn Sổ tay thiết kế, xây dựng doanh trại xanh - sạch - đẹp phục vụ cho công tác thiết kế và quản lý doanh trại cho các đơn vị trong toàn quân tham khảo, với 03 tập là: Sổ tay thiết kế cây xanh, sổ tay khí hậu địa chất, sổ tay làm mát công trình bằng thông gió tự nhiên áp dụng cho khí hậu Việt Nam. Đây là những kiến thức đã được nghiên cứu chuyên sâu, bài bản, độ chính xác cao, với mục đích giúp các đơn vị trong toàn quân có cách bố trí, sắp xếp, xây dựng doanh trại, cây xanh… hợp lý với từng vùng địa lý đơn vị đóng quân nhằm tiết kiệm được chi phí, thời gian, nguyên vật liệu xây dựng, giảm thiểu tối đa năng lượng tiêu thụ thải ra môi trường, đóng góp một phần không nhỏ vào công tác bảo vệ môi trường.

Tòa nhà trung tâm Trường Sĩ quan Chính trị được Viện Thiết kế tư vấn, sử dụng gạch không nung. Ảnh: CTV

Nhận thức rõ vấn nạn ô nhiễm nguồn nước, không khí, đất là vấn đề nổi cộm, với chức năng của nhiệm vụ được giao, từ năm 2017, Viện đã đưa việc đánh giá tác động môi trường vào nhiệm vụ tư vấn thiết kế và giao Xí nghiệp Khảo sát số 1 chuyên sâu công việc này. Từ đó đến nay, Xí nghiệp đã tham gia đánh giá tác động môi trường, lập kế hoạch bảo vệ môi trường cụ thể là tiến hành đánh giá hiện trạng, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường cho các khu đô thị, nhà máy, xí nghiệp khu công nghiệp. Hoàn thành tốt nhiệm vụ điều tra quản lý chất thải nguy hại, nguồn bức xạ ở một số đơn vị quân đội và địa phương. Những công trình do Xí nghiệp tham gia đánh giá tác động môi trường, lập kế hoạch bảo vệ môi trường là Kho KV1 (Cục Quân khí, Tổng cục Kỹ thuật), Trường bắn Bộ CHQS tỉnh Yên Bái (Quân khu 2), Dự án A1 của Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam... đã được cơ quan chức năng cấp trên và chủ đầu tư ghi nhận, đánh giá cao. Qua đó, đã đề xuất và triển khai thực hiện nhiều giải pháp nhằm bảo vệ môi trường, sinh thái phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh, bảo vệ sức khỏe bộ đội.

Hiện nay, trên địa bàn Đồng bằng sông Cửu Long đã và đang xây dựng, khai thác rất nhiều các công trình quốc phòng, nhiều cơ quan Bộ Chỉ huy Quân sự của các tỉnh, các sư đoàn, lữ đoàn, trung đoàn, tiểu đoàn, các kho, xưởng, xí nghiệp đứng chân trên địa bàn... Các công trình này đang chịu tác động mạnh mẽ của các yếu tố biến đổi khí hậu, ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng sẵn sàng chiến đấu của bộ đội và các lực lượng khác hiện tại và trong tương lai. Được Bộ phê duyệt, các cán bộ, kỹ sư, kiến trúc sư Phòng Thiết kế mẫu và Nghiên cứu khoa học thuộc Viện Thiết kế đang triển khai thực hiện đề tài “Nghiên cứu thiết kế doanh trại quân đội cấp phân đội thích ứng với điều kiện biến đổi khí hậu khu vực Đồng bằng sông Cửu Long”. Đây là đề tài cấp Bộ nhằm ưu tiên thực hiện Quyết định số 2262/QĐ-BQP ngày 29/6/2013 ban hành Kế hoạch hành động của BQP về biến đổi khí hậu giai đoạn 2013-2020. Đề tài nghiên cứu nhằm đưa ra giải pháp công trình thích ứng với biến đổi khí hậu khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; bảo đảm sức khỏe cho bộ đội yên tâm công tác, thực hiện nhiệm vụ quân đội giao; bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực.

Những kết quả nói trên của đội ngũ cán bộ, kỹ sư, kiến trúc sư Viện Thiết kế đã và đang đóng góp quan trọng vào sự nghiệp bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta hiện nay.

QUỲNH HƯƠNG