Thoạt nghe Ban Chỉ huy Quân sự (BCH) huyện Đông Triều (tỉnh Quảng Ninh) thực hiện bữa ăn tự chọn, chúng tôi cứ ngỡ chuyện đùa. Đến khi tận mắt mục sở thị và được mời dùng bữa ăn trưa cùng cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị thì chúng tôi thật ngạc nhiên và thú vị. Dẫu chỉ là những món ăn bình dân, chẳng sơn hào hải vị gì nhưng chúng tôi ăn rất ngon miệng, bởi đây là lần đầu tiên trong quân ngũ, mình được tự lựa chọn món ăn theo khẩu vị...

Đi “học cách ăn”

Thượng tá Nguyễn Hảo Thiếu, Chỉ huy trưởng BCH Quân sự huyện Đông Triều kể: Một lần đến thăm quan Công ty Cổ phần gốm Đất Việt (cách đơn vị chưa đầy chục cây số), anh thấy hàng mấy trăm cán bộ, công nhân viên Công ty dùng bữa ăn ca theo cách tự chọn. Những tưởng tiêu chuẩn ăn ca của họ cao lắm mới làm được như vậy! Thế nhưng, khi tìm hiểu, biết tiêu chuẩn của họ còn thấp hơn bộ đội mình (15.000 đ/suất/bữa) thì anh thấy lạ lắm... Sau lần đó, anh cứ trăn trở mãi: Họ làm được, mình tại sao không? Đem bàn bạc với các đồng chí trong lãnh đạo BCH, mọi người hết sức ủng hộ... Việc tổ chức mô hình bữa ăn tự chọn được manh nha bắt đầu từ đó.

 Khách tham quan đến thăm khu chế biến món ăn tự chọn ở Bếp ăn BCH Quân sự huyện Đông Triều.  Ảnh: Hồng Quang

Để có cơ sở triển khai thực hiện và tạo sự đồng thuận trong cơ quan, Thượng tá Nguyễn Hảo Thiếu trực tiếp trao đổi với Ban Tổng Giám đốc Công ty và dẫn một tổ cán bộ, nhân viên hậu cần vào Công ty Cổ phần gốm Đất Việt học tập cách thức tổ chức bữa ăn; quy trình tiếp phẩm; công tác chế biến; cũng như cách xây dựng thực đơn, quản lý và điều hành bữa ăn... Tiếp đó, BCH tổ chức cho toàn bộ cán bộ, nhân viên của đơn vị vào bếp ăn Công ty 2 ngày liền để... “học cách ăn”.

Phương thức tổ chức đã biết. “Cách ăn” cũng đã được thực hành. Tuy nhiên, để củng cố thêm quyết tâm, một cuộc họp hội đồng quân nhân được BCH tổ chức để lấy ý kiến rộng rãi lần cuối. Nhiều ý kiến được đưa ra bàn luận sôi nổi, như: Việc tổ chức “bữa ăn tự chọn”có đúng quy định của quân đội hay không? khó quản lý được định lượng ăn; hoặc những người đi trước lấy nhiều thức ăn, những người ăn sau sẽ không đủ; rồi đến việc trang bị các loại dụng cụ cho bếp ăn… Song, hầu hết mọi người đều nhất trí cho rằng, nếu quyết tâm sẽ thực hiện được. Trên cơ sở cách làm của Công ty cổ phần gốm Đất Việt, BCH điều chỉnh thêm một số điểm cho phù hợp với điều kiện, đặc thù, nhiệm vụ của đơn vị quân đội. Đồng thời, trích quĩ vốn hơn 100 triệu đồng để mua sắm thêm bàn ghế ngồi ăn, dụng cụ nấu, dụng cụ chia, tủ bảo ôn… phục vụ việc ăn tự chọn. Ngoài các loại trang bị cơ quan quân nhu cấp, đơn vị còn mua thêm nồi cơm điện để tiện sử dụng và bảo quản cơm luôn nóng; bếp ga để chế biến các món ăn có yêu cầu gia nhiệt cao. Các loại giàn, giá, bát, thìa, dĩa, khay đựng cơm bằng I -nốc... cũng được mua sắm, bổ sung đầy đủ.

Sau một thời gian tích cực chuẩn bị, mọi công việc cũng đã hoàn tất. Ngày 25/9/2011, đúng giờ ăn trưa, cán bộ, chiến sĩ toàn BCH không ai bảo ai đồng loạt  xuống bếp để thưởng thức bữa ăn tự chọn đầu tiên. Khác hẳn với mọi ngày, thay vì ngồi xuống bên mâm cơm nguội lạnh do đã được nuôi quân chuẩn bị sẵn từ trước, mỗi người đều tự tay chuẩn bị suất ăn của mình; tự lựa chọn những món ăn hợp khẩu vị trong gần chục món ăn vẫn đang bốc hơi nghi ngút... Tuy nhiên, vì là ngày đầu nên không tránh khỏi bỡ ngỡ: do chưa nắm chắc khẩu vị ăn của từng người nên có món hết, có món lại thừa; một số đồng chí lấy thức ăn hơi “quá tay” nên không ăn hết gây lãng phí... Rút kinh nghiệm, ngày hôm sau, những món ăn còn thừa nhiều đã được anh chị em nuôi quân giảm bớt; ngược lại, những món “đắt hàng” được tăng lên tương ứng. Nhà bếp cũng bày một “đĩa mẫu” để mọi người căn cứ vào đó lấy khẩu phần cho phù hợp...

Để xây dựng được thực đơn với nhiều món ăn hợp lý, trong khi quân số ăn chỉ từ 30-35 người, cơ quan hậu cần tổ chức phát phiếu thăm dò món ăn ưa thích tới từng người. Căn cứ vào kết quả điều tra và các ý kiến của người ăn thông qua hòm thư góp ý tại nhà ăn, kết hợp với ý kiến tổng hợp hàng ngày của trực ban nội vụ, nhân viên quản lý bếp lên kế hoạch thực đơn 3 ngày /lần, chi tiết tới từng bữa ăn và thông qua chỉ huy phê duyệt. Tuy nhiên, do đặc thù đơn vị, thực đơn ăn tự chọn được áp dụng đối với 2 bữa trưa và chiều; riêng bữa sáng, tổ chức ăn đồng loạt. Nhờ nắm được sở thích của từng người nên hàng ngày, sau khi các bộ phận báo cơm, quản lý bếp có thể lập và điều chỉnh dễ dàng thực đơn đáp ứng tối đa nhu cầu của người ăn.

Dù là ăn tự chọn nhưng do tiền ăn có hạn nên định lượng, tiêu chuẩn từng món ăn cũng nằm trong giới hạn nhất định. Quan điểm của đơn vị là: ăn no, ăn đủ, không lãng phí. Quan sát bữa ăn của cán bộ, nhân viên ở đây, chúng tôi thấy, mọi người rất tự giác trong việc lấy khẩu phần ăn, thức ăn thừa được để gọn ngay trong khay, không bỏ bừa bãi ra mặt bàn hoặc vứt xuống nền nhà. Sau khi ăn xong, khay, bát, thìa, dĩa… được người ăn tự giác thu dọn và đưa vào chỗ quy định, giúp anh chị em nuôi quân đỡ vất vả thu dọn.

Tích cực tăng gia sản xuất tạo nguồn tại chỗ

Các đồng chí chỉ huy BCH quân sự huyện Đông Triều cho biết: Hàng ngày, ngoài tiền ăn cơ bản theo tiêu chuẩn bộ binh, đơn vị còn trích quĩ 10.000 đồng /người cho bộ đội ăn thêm (Mỗi năm, bình quân đơn vị trích quỹ đưa vào ăn thêm hơn 100 triệu đồng) chủ yếu trích từ quĩ tăng gia sản xuất (TGSX).  

Mặc dù đóng quân trong thị tứ, diện tích đất đai chật hẹp, không thể tổ chức trồng trọt, chăn nuôi trong khu vực doanh trại, song, BCH Quân sự đã năng động, sáng tạo trong việc tổ chức TGSX, như: tận dụng khu vực đất thuộc Trạm tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn của đơn vị để tổ chức trồng rau, nuôi lợn, gà, vịt, dúi, nhím, ba ba... Đơn vị giao nhiệm vụ cho 4 đồng chí của Trạm vừa làm nhiệm vụ trực tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, vừa tranh thủ thời gian TGSX. Đồng thời, đầu tư cải tạo ao nuôi ba ba rộng hơn 300 m2, thả 117 con ba ba giống. Hằng ngày, anh em trong Trạm thay nhau chế biến thức ăn, chăm sóc ba ba... Không phụ công người, lứa đầu tiên, sau khi trừ chi phí, đơn vị thu lãi hơn 50 triệu đồng. Thành công ban đầu khiến mọi người vui mừng, phấn chấn. BCH quyết định sử dụng toàn bộ số tiền thu được để tái đầu tư, mở rộng quy mô nuôi. Được biết, một khu đất trống khác cũng đã được BCH Quân sự huyện nhắm tới để khi có kinh phí, đơn vị sẽ tiếp tục đào thêm ao nuôi ba ba.

Cùng với nuôi ba ba, tại đây, BCH Quân sự huyện còn tổ chức nuôi trên 3.000 con gà thịt, gà đẻ, cùng hàng ngàn con ngan, vịt… Đây không chỉ là nguồn cung cấp thực phẩm chủ yếu cho bữa ăn hàng ngày mà còn là nguồn thu đáng kể của đơn vị. Chỉ riêng trong năm 2011, Trạm đã xuất bán ra ngoài thị trường hơn 10 tấn gà thịt, thu lãi hơn 100 triệu đồng. Vừa qua, đơn vị mạnh dạn vay vốn nuôi thêm 20 con nhím, 30 con trĩ cảnh - hứa hẹn thời gian tới sẽ đem về cho đơn vị một khoản thu nhập đáng kể để cải thiện đời sống bộ đội...

Cán bộ Bộ CHQS tỉnh Quảng Ninh thu hoạch tu hài được nuôi ở đảo Đống Chén

Vừa làm, vừa học. Đến nay cũng đã được hơn nửa năm BCH Quân sự huyện Đông Triều tổ chức thực hiện bữa ăn tự chọn. Có lẽ còn quá sớm để có thể đưa ra kết luận việc ăn tự chọn có ưu việt hơn lối ăn truyền thống trước đây hay không? Song, có thể thấy rõ: ăn tự chọn giúp bộ đội ăn ngon miệng hơn, ăn hết tiêu chuẩn, định lượng. Đời sống, sức khoẻ bộ đội được cải thiện rõ rệt nên chất lượng huấn luyện, công tác của đơn vị vì thế cũng được nâng lên... Trong chuyến đi kiểm tra các đơn vị phía Bắc gần đây, đồng chí Trung tướng Nguyễn Vĩnh Phú – Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần rất quan tâm cách làm của BCH Quân sự huyện Đông Triều. Hiện nay, BCH Quân sự tỉnh Quảng Ninh đang nghiên cứu, xây dựng mô hình thí điểm tổ chức bữa ăn tự chọn cho các bếp ăn khối cơ quan BCH Quân sự tỉnh. Mong rằng, đây sẽ là mô hình hay và mới, các đơn vị có thể nghiên cứu, tham khảo và vận dụng.

 Hồng Trang - Nhật Linh