Đến nay, định lượng trái cây tăng lên 250g/người/ngày (Thông tư số 78/2020/TT-BQP ngày 23/6/2020 của BQP) và phấn đấu bảo đảm 300g/người/ngày trong thời gian tới. Với định lượng trên, hằng ngày, nhu cầu tiêu thụ trái cây của các đơn vị rất lớn, nếu mua ngoài thị trường rất khó kiểm soát giá cả và vệ sinh an toàn thực phẩm. Vì vậy, việc phát triển vườn cây ăn quả tập trung (VCAQTT) để tự túc trong bữa ăn bộ đội là cần thiết.

leftcenterrightdel
Vườn bưởi Diễn tập trung của Sư đoàn 325 (Quân đoàn 2). Ảnh: Quang Triệu. 

Được sự quan tâm, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, BQP, sự ủng hộ của đông đảo cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân, những năm qua, việc trồng cây ăn quả có bước phát triển mạnh theo hướng tập trung, bền vững, ổn định lâu dài. Nhiều đơn vị đã tự túc đủ nguồn trái cây bảo đảm vệ sinh, giá hợp lý phục vụ bữa ăn bộ đội. Từ năm 2018 đến nay, toàn quân đã quy hoạch được trên 450 VCAQTT cấp trung, lữ, sư đoàn và tương đương, với diện tích trên 300 ha, trong đó, Bộ hỗ trợ đầu tư xây dựng trên 40 vườn. Mỗi vườn có diện tích từ 10.000 - 20.000m2, với hệ thống tưới tiêu chủ động, đường nội đồng, bể ngâm ủ phân hợp vệ sinh, có thể cải tạo đất trồng, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật mới. Nhiều đơn vị đã đầu tư hệ thống tưới nước nhỏ giọt, bê - tông hóa đường nội đồng, trang bị các loại máy cơ giới phục vụ sản xuất nông nghiệp, giảm sức lao động của bộ đội. Tổ chức trồng các loại cây ăn quả ngắn ngày, năng suất cao, cho thu hoạch rải vụ, như: Chuối, đu đủ, ổi, dưa lê, dưa gang, dưa hấu, thanh long, cam, quýt, bưởi, táo… Bên cạnh đó, các đơn vị còn tận dụng triệt để đất đai trồng các loại cây ăn quả dài ngày, phù hợp với điều kiện khí hậu vùng, miền vừa làm bóng mát, cải thiện môi trường, vừa thu quả làm phong phú thêm nguồn trái cây đưa vào bữa ăn bộ đội.

Tuy mới triển khai xây dựng VCAQTT theo chủ trương của Bộ, nhưng phong trào trồng cây ăn quả phát triển rất nhanh, các đơn vị có điều kiện đã chủ động mở rộng diện tích đáp ứng nhu cầu sử dụng. Mỗi năm, tổng sản lượng trái cây trong toàn quân thu được hàng nghìn tấn, nhiều VCAQTT có thể khai thác ổn định, hiệu quả, như: Lữ đoàn 490, 204/Binh chủng Pháo binh; Lữ đoàn 299, Trung đoàn 165/Sư đoàn 312/Quân đoàn 1; Lữ đoàn 249/Binh chủng Công binh; Lữ đoàn 215/Binh chủng Tăng thiết giáp; Kho 205/Cục Quân nhu/Tổng cục Hậu cần... Nhiều mô hình vườn cây ăn quả chất lượng cao, bước đầu thu hoạch đạt kết quả tốt, như vườn thanh long ruột đỏ của Lữ đoàn 249 (Binh chủng Công binh), Trường Sĩ quan Lục quân 1; vườn xoài của Sư đoàn 330/Quân khu 9; vườn cam, quýt, bưởi da xanh, bưởi diễn của khu căn cứ hậu cần/Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố Cần Thơ, tỉnh Bình Dương, Sư đoàn 3/Quân khu 1… Một số đơn vị có cách làm hay cần được nhân rộng, như: Trung đoàn 18, Trung đoàn 101/Sư đoàn 325/Quân đoàn 2 ứng dụng kỹ thuật ghép mắt cam Vinh lên gốc bưởi cũ kém hiệu quả, cho năng suất, chất lượng quả tốt; Sư đoàn 5/Quân khu 7, Sư đoàn 9/Quân đoàn 4, Kho 205/Cục Quân nhu/Tổng cục Hậu cần… xây dựng nhà màng trồng các loại cây ăn quả chất lượng cao, như: dưa lưới, dưa chuột baby, cà chua bi, dưa lê Hàn Quốc… khắc phục điều kiện bất lợi của thời tiết, chủ động thời vụ, có điều kiện ứng dụng khoa học công nghệ cao, nên nâng cao năng suất, sản lượng quả tăng lên nhiều lần so với phương pháp truyền thống.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, việc phát triển VCAQTT còn một số hạn chế là: Quy hoạch vườn chưa đảm bảo tính ổn định, bền vững; chưa chú trọng đầu tư giống cây mới, kỹ thuật công nghệ cao; kỹ thuật canh tác, phương pháp chỉ đạo, hướng dẫn còn hạn chế, nhất là cấp trung đoàn, lữ đoàn, tiểu đoàn. Để hướng tới phương thức sản xuất tiên tiến, bền vững, hiệu quả cần thực hiện tốt một số biện pháp sau:

Một là, tăng cường quán triệt thực hiện nghiêm các chủ trương, hướng dẫn của cấp trên liên quan đến công tác quy hoạch, phát triển và tổ chức tăng gia sản xuất, trong đó có VCAQTT. Thường xuyên theo dõi, nắm chắc tình hình, chủ động tham mưu với cấp ủy, chỉ huy các cấp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục làm chuyển biến sâu sắc nhận thức cán bộ, chiến sĩ về sự cần thiết của việc phát triển VCAQTT từ đó tích cực, tự giác tham gia trồng, chăm sóc và bảo vệ cây ăn quả.

Hai là, đẩy mạnh công tác quy hoạch, tranh thủ sự ủng hộ của các cấp, các ngành để phát triển VCAQTT; xác định quy mô vườn phù hợp với từng cấp theo hướng bền vững, ổn định, lâu dài, đảm bảo cảnh quan và vệ sinh môi trường. Trong đó, lấy mô hình VCAQTT cấp trung, lữ, sư đoàn là trọng tâm, đảm bảo diện tích trung bình từ 18-20 m2/người. Thiết kế đường nội đồng phù hợp với địa hình giúp thuận lợi trong chăm sóc, thu hoạch và vận chuyển sản phẩm. Chủ động bố trí, thiết kế, cải tạo hệ thống tưới tiêu, kênh mương, ao, hồ, khoan giếng, sử dụng phương pháp tưới nước tiết kiệm nhằm đảm bảo đủ nước cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt.

Ba là, chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, cơ cấu cây trồng phù hợp để thu hoạch rải vụ quanh năm; tập trung trồng các loại cây ăn quả ngắn ngày, năng suất cao như: chuối, đu đủ, dưa lê, dưa gang, dưa hấu, chanh leo…; chú trọng trồng xen canh, gối vụ, lấy ngắn nuôi dài. Ngoài ra, tận dụng đất đai trồng các loại cây ăn quả dài ngày phù hợp với điều kiện khí hậu, thời tiết từng vùng, miền, làm phong phú nguồn trái cây. Triệt để khai thác mọi điều kiện, nguồn lực sẵn có của đơn vị để tổ chức trồng cây ăn quả an toàn, tiết kiệm, hiệu quả. Có kế hoạch cải tạo đất trồng bằng nhiều biện pháp, như: trồng xen canh cây phân xanh, tăng cường bón phân hữu cơ, bổ sung đất màu… Tận dụng nguồn phân hữu cơ trong chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp đã ngâm ủ hoại mục bón cho cây trồng, giảm chi phí mua phân hóa học. Áp dụng kỹ thuật bảo vệ trái cây bằng cách bọc bên ngoài, hạn chế dùng thuốc bảo vệ thực vật nhưng vẫn tránh được sâu bệnh, côn trùng phá hoại.

Bốn là, tích cực áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm công sức của bộ đội, thực hiện quy trình sản xuất trái cây an toàn. Trước mắt, lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện sinh thái, ưu tiên trồng các giống được chọn tạo bằng công nghệ tiên tiến, hiện đại, như: giống lai F1, giống nuôi cấy mô, giống sản xuất bằng phương pháp giâm, chiết, ghép… Chú trọng gieo trồng đúng thời vụ để cây sinh trưởng, phát triển tốt, sớm ra hoa, kết quả. Áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật thâm canh, như: trồng, chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán, tạo hình, điều khiển ra hoa kết quả… Về lâu dài, cần đầu tư hệ thống tưới nước có điều khiển tự động để tiết kiệm nước, giảm công sức bộ đội; xây dựng nhà màng, nhà lưới để chủ động thời vụ, nâng cao năng suất, chất lượng trái cây. Nghiên cứu, thử nghiệm trồng những giống cây ăn quả phù hợp địa bàn điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, giúp đơn vị đưa vào trồng trọt hiệu quả.

Năm là, các đơn vị cần xây dựng tiêu chuẩn, định lượng, chất lượng trái cây trong thực đơn tuần khoa học, hợp lý; sử dụng triệt để sản phẩm tăng gia, tránh hư hỏng, lãng phí. Đồng thời, quản lý chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm sản phẩm, đúng mục đích; không bán sản phẩm ra ngoài thị trường khi chưa cân đối đủ nhu cầu trong đơn vị. Chú ý tính toán giá thành hợp lý để giá sản phẩm trái cây từ nguồn tăng gia sản xuất đưa vào bữa ăn bộ đội phải thấp hơn khung giá quy định trong mức tiền ăn...

Phát triển VCAQTT để tự túc trái cây an toàn phục vụ bữa ăn bộ đội là chủ trương đúng đắn, cần thiết. Đây là xu hướng phát triển tất yếu của nền sản xuất nông nghiệp hiện đại, bền vững, phù hợp với đơn vị Quân đội, nhất là trong điều kiện biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh diễn biến phức tạp hiện nay. Được sự quan tâm của lãnh đạo, chỉ huy các cấp, tin rằng, chủ trương trên sẽ sớm mang lại hiệu quả, thiết thực góp phần giữ vững và nâng cao chất lượng nuôi dưỡng bộ đội.

Thượng tá BÙI HUY LÊ, Phó trưởng Phòng Sản xuất/Cục Quân