Theo Quyết định số 3500/QĐ-BQP, các ngành nghiệp vụ không còn chức năng phân bổ ngân sách và cũng không có ngân sách dự phòng để giải quyết khi đơn vị phát sinh nhiệm vụ, do vậy không thể tự điều chỉnh ngân sách từ phần tự chi của ngành cho đơn vị. Chức năng, nhiệm vụ bảo đảm và quản lý ngân sách của các ngành nghiệp vụ cấp trên đối với ngành nghiệp vụ cấp dưới có sự thay đổi, chuyển từ bảo đảm, quản lý trực tiếp (lập, phân bổ ngân sách) sang bảo đảm, quản lý gián tiếp (định hướng nhiệm vụ, thẩm định ngân sách). Vì vậy, phương thức, biện pháp bảo đảm, quản lý ngân sách phải thay đổi cho phù hợp. Do đó, công tác BĐHC cũng phải thay đổi để thích ứng với cơ chế quản lý tài chính mới.

 Năm 2019, mặc dù gặp một số khó khăn do ngân sách trên giao chưa đáp ứng đủ so với tiêu chuẩn vật chất hậu cần (VCHC) theo quy định hiện hành; một số nội dung BĐHC chưa có định mức; danh mục các mặt hàng mua sắm theo thỏa thuận khung, quy định còn dàn trải, thủ tục đăng ký phức tạp, một số mặt hàng mua sắm theo thỏa thuận khung không hiệu quả, giá không rẻ hơn thị trường... Song, nhìn chung, việc triển khai công tác BĐHC theo Đề án đổi mới cơ chế quản lý tài chính Quân đội của Quân chủng tiến hành thuận lợi theo đúng yêu cầu đặt ra. Cụ thể: Ngân sách phân cấp cho các đơn vị đạt 83,55%, tăng 2,82% so với năm 2018. Những nội dung chi tại cơ quan Quân chủng chủ yếu là: Mua xăng dầu đổi hạt dự trữ SSCĐ; mua bếp lò hơi dùng ga thay cho dùng điện, mua quân trang cho phi công, một số loại dụng cụ cấp dưỡng; mua thuốc bổ cho phi công; ngành Doanh trại chỉ giữ lại 2,5% chi nghiệp vụ cho Ngành và sửa chữa trang thiết bị điện khối cơ quan Quân chủng. Việc mua xăng dầu chủ yếu thực hiện qua Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội, một số nội dung mua của ngành Quân nhu thực hiện theo hình thức ký thỏa thuận khung...

leftcenterrightdel
Cục Tài chính/Bộ Quốc phòng thẩm định quyết toán ngân sách Hậu cần năm 2019 của Quân chủng Phòng không-Không quân. Ảnh: Hồng Quang.

Mặc dù bước đầu còn lúng túng nhưng Quân chủng đã thực hiện nghiêm các quy định của Bộ về lập, chấp hành ngân sách. Tổ chức mua sắm, đổi hạt đúng, đủ số lượng, chất lượng VCHC dự trữ  SSCĐ theo quy định. Bảo đảm đầy đủ dụng cụ cấp dưỡng cho các bếp, chỉ đạo nuôi dưỡng bộ đội đủ định lượng, nhiệt lượng cho các đối tượng. Bảo đảm kịp thời quân trang cho các đối tượng theo đúng chế độ tiêu chuẩn quy định, đáp ứng kịp thời yêu cầu mang mặc chính quy, thống nhất. Cấp phát vốn triển khai các mô hình tăng gia sản xuất phù hợp với đặc điểm khí hậu, thổ nhưỡng từng vùng, miền, góp phần cải thiện đời sống bộ đội. Đến nay, các đơn vị trong Quân chủng đã tự túc trên 60% định lượng thịt; 90-95% định lượng rau xanh; 25% định lượng cá. Giá sản phẩm tăng gia sản xuất đưa vào bữa ăn bộ đội luôn thấp hơn giá thị trường (thịt: 8%; cá: 15%; rau, củ, quả: 20%...).

Bảo đảm đủ thuốc, dụng cụ y tế cho Viện Y học Phòng không - Không quân và các tuyến quân y cơ sở, phục vụ công tác chăm sóc sức khoẻ bộ đội, phòng chống dịch bệnh, không để dịch bệnh xảy ra, nhất là bảo đảm cho phòng chống dịch Covid-19 được triển khai quyết liệt, hiệu quả. Bảo đảm đủ vật tư y tế tiêu hao phục vụ khám tuyển quân, tuyển sinh quân sự theo quy định. 100% quân số được khám sức khoẻ định kỳ theo phân cấp. Chỉ đạo các đơn vị bảo đảm tốt công tác Quân y trong 3 giai đoạn bay. 100% phi công, thành viên tổ bay và học viên bay được kiểm tra và giám định sức khỏe định kỳ theo quy định; không để vụ việc uy hiếp và mất an toàn bay vì lý do sức khỏe của phi công, thành viên tổ bay và học viên bay.

Điện, nước, doanh cụ, dụng cụ sinh hoạt cho bộ đội được bảo đảm đầy đủ, an toàn, tiết kiệm, cơ bản không vượt quá chỉ tiêu ngân sách được giao. Bảo đảm đầy đủ, kịp thời các chủng loại xăng dầu cho nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất của Quân chủng. Quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng quy định về trang bị, phương tiện vận tải; vận chuyển VCHC, vũ khí, trang bị, cơ động lực lượng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao...

Bên cạnh những kết quả nổi bật nêu trên, việc BĐHC theo cơ chế quản lý tài chính mới còn một số hạn chế, đó là: Một số ngành, tỷ lệ ngân sách chi tại cơ quan, mua sắm hiện vật cấp cho đơn vị còn cao. Một số VCHC có thể khai thác tại địa bàn đơn vị nhưng không được phân cấp ngân sách để mua. Việc giữ lại ngân sách mua VCHC đổi hạt lượng dự trữ SSCĐ chưa thực sự phù hợp. Công tác kiểm soát chi tiêu, sử dụng ngân sách của hậu cần cấp trên đối với hậu cần cấp dưới chưa thường xuyên, dẫn đến việc chi ngân sách không đúng nội dung, mẫu mã; chất lượng hàng hóa không thống nhất. Việc thẩm định dự toán do hậu cần cấp dưới lập chưa được chú trọng, dẫn tới tình trạng dự toán vừa giao, đơn vị đã đề nghị xin bổ sung ngân sách cho nhiệm vụ đột xuất. Một số ngành chưa kịp thời mua sắm VCHC nên khi giá tăng, mua không đủ lượng quy định; còn tình trạng vật chất tồn kho còn nhiều nhưng vẫn tổ chức mua sắm. Mối quan hệ công tác phối hợp giúp cơ quan tài chính - hậu cần cùng cấp chưa chặt chẽ trong thẩm định dự toán, thống nhất phân bổ ngân sách... Nguyên nhân của những hạn chế trên là do: Một số lãnh đạo, chỉ huy đơn vị, cán bộ, nhân viên làm công tác Hậu cần chưa quán triệt đầy đủ nội dung, yêu cầu của Đề án; chưa nhận thức đầy đủ về chức năng, nhiệm vụ của cơ quan hậu cần cấp trên trong lập, phân bổ ngân sách ngành, chỉ chú trọng nội dung chi tại ngành, chưa chú trọng nội dung chi của hậu cần cấp dưới. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của một số cán bộ Hậu cần còn hạn chế, chưa kịp thích ứng với cơ chế quản lý tài chính mới, nhất là cán bộ Hậu cần kiêm nhiệm, đơn vị ở vùng sâu, vùng xa...

Những năm tới, để công tác BĐHC phù hợp với cơ chế quản lý tài chính mới, trên cơ sở phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những điểm hạn chế, đáp ứng đầy đủ, kịp thời VCHC cho nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ, ngành Hậu cần và Tài chính Quân chủng tập trung phối hợp, thực hiện đồng bộ một số vấn đề sau:

Trước hết, tiếp tục quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện nghiêm đường lối, quan điểm của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy Quân chủng về công tác Hậu cần, đặc biệt là Nghị quyết số 623-NQ/QUTW ngày 29/10/2012 của Quân ủy Trung ương. Tập trung nâng cao chất lượng bảo đảm đời sống bộ đội; quản lý, khai thác, sử dụng tốt cơ sở, trang bị VCHC; thực hành tiết kiệm, chống tham ô, tham nhũng, lãng phí; nâng cao chất lượng xây dựng nền nếp chính quy, chấp hành pháp luật, kỷ luật và cải cách hành chính trong công tác hậu cần. Tích cực đổi mới, hoàn thiện phương thức bảo đảm VCHC. Phát huy hiệu quả phong trào thi đua “Ngành Hậu cần Quân đội làm theo lời Bác Hồ dạy”. Tiếp tục xây dựng các mô hình điểm, đơn vị điểm, nhân rộng các điển hình tiên tiến về BĐHC, tạo động lực góp phần thực hiện thắng lợi công tác Hậu cần trong mọi tình huống.

Hai là, nâng cao chất lượng lập nhu cầu ngân sách hậu cần các cấp, kịp thời định hướng nhiệm vụ cho hậu cần cấp dưới. Thực hiện tốt việc lập nhu cầu ngân sách làm cơ sở xác định số kiểm tra, đây là một trong những căn cứ quan trọng để cấp trên phân bổ số kiểm tra cho cấp dưới. Nhu cầu ngân sách của cấp dưới lập bao quát, phù hợp với khả năng bảo đảm giúp việc phân bổ số kiểm tra được chính xác. Nhu cầu ngân sách bảo đảm VCHC của Quân chủng do các phòng nghiệp vụ Cục Hậu cần và các đơn vị trực thuộc Quân chủng cùng lập. Theo cơ chế mới, các ngành chỉ lập nhu cầu cho phần tự chi của mình, các đơn vị trực thuộc lập nhu cầu của đơn vị trực thuộc, cùng gửi Phòng Tài chính tổng hợp; nếu không có sự chỉ đạo thống nhất, rất dễ bị lập trùng. Vì vậy, các ngành nghiệp vụ hậu cần cần thống nhất: Loại vật chất nào do các đơn vị lập và hậu cần cấp dưới tự mua, tự bảo đảm; loại nào các phòng nghiệp vụ tiếp nhận từ Bộ và tự mua cấp phát cho đơn vị. Các ngành nghiệp vụ chỉ mua sắm những vật chất cấp dưới khó tạo nguồn để cấp phát cho đơn vị. Vì vậy, cần tính toán, nắm chính xác nhu cầu VCHC của ngành mình, tránh bỏ sót hoặc trùng nhiệm vụ. Hằng năm, định hướng cho các ngành nghiệp vụ hậu cần cấp dưới những thay đổi nhiệm vụ có liên quan, tạo điều kiện cho hậu cần cấp dưới tính toán nhu cầu VCHC chính xác.

Ba là, phát huy vai trò, trách nhiệm trong thẩm định dự toán của hậu cần cấp dưới. Thời gian qua, việc thẩm định dự toán cho ngành nghiệp vụ hậu cần cấp dưới chưa được chú trọng, nhiều nội dung chi thiếu căn cứ để tính toán, tăng nhiều so với năm trước, dự toán vừa giao xong đã đề nghị bổ sung ngân sách. Vì vậy, để dự toán của ngành nghiệp vụ hậu cần cấp dưới lập bao quát nhiệm vụ, đúng định hướng và thứ tự ưu tiên, không trùng lặp nội dung, các ngành cần nâng cao chất lượng thẩm định việc lập nhu cầu, lập dự toán của ngành nghiệp vụ cấp dưới, loại bỏ những nhiệm vụ tính trùng, vượt chế độ, tiêu chuẩn, định mức; điều chỉnh nhiệm vụ theo thứ tự ưu tiên mà ngành nghiệp vụ cấp trên đã định hướng. Lưu ý thẩm định những nội dung chi lập cao hơn số kiểm tra được thông báo, thẩm định cơ cấu chi bảo đảm cân đối, tránh chỉ tập trung vào một vài mục chi.

Bốn là, tăng cường kiểm tra, kiểm soát công tác BĐHC của đơn vị cấp dưới, đề xuất ban hành một số định mức tiêu thụ điện một số loại vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, tiêu chuẩn VCHC cho phi công. Theo Quyết định số 3500/QĐ-BQP, ngành nghiệp vụ hậu cần cấp trên không trực tiếp phân bổ ngân sách cho ngành nghiệp vụ hậu cần cấp dưới nên không còn bước kiểm soát trước, kiểm soát thông qua kế hoạch. Vì vậy, tăng cường kiểm soát việc thẩm định nhu cầu, dự toán do ngành nghiệp vụ hậu cần cấp dưới lập thông qua chế độ báo cáo định kỳ. Cần thiết kế mẫu biểu, các tiêu chí báo cáo ngắn, gọn, đủ nội dung, phản ánh kết quả bảo đảm VCHC theo tiến độ, tiêu chuẩn, định mức, kịp thời phát hiện những bất hợp lý để chỉ đạo khắc phục. Định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra những nội dung bảo đảm phức tạp, liên quan đến nhiều ngành, như xăng dầu, quân y, điện, nước. Chú trọng đối chiếu việc sử dụng, tiêu hao VCHC so với tiêu chuẩn, chế độ, định mức. Những nội dung vượt định mức, cần xác định đúng nguyên nhân; nếu chủ quan, kịp thời chấn chỉnh, khắc phục; nếu khách quan, kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi.

Năm là, nâng cao hiệu quả công tác phối hợp, hiệp đồng giữa cơ quan tài chính với các ngành nghiệp vụ hậu cần các cấp trong công tác BĐHC. Ngành Tài chính chủ động tổ chức tập huấn, hướng dẫn các ngành nghiệp vụ hậu cần về quy trình, thủ tục lập, chấp hành, quyết toán ngân sách theo cơ chế mới, nhất là những thay đổi trong phương thức bảo đảm tài chính cho công tác hậu cần. Quá trình thẩm định dự toán của ngành nghiệp vụ hậu cần cấp dưới, các ngành cần thảo luận, thống nhất những ý kiến còn khác nhau. Quá trình tiếp nhận VCHC trên cấp hoặc tự mua, các ngành cần phối hợp để thực hiện đầy đủ thủ tục tiếp nhận, thẩm định hồ sơ mua sắm, đảm bảo tuân thủ đúng quy trình, quy định.

Bảo đảm hậu cần nói chung, bảo đảm VCHC nói riêng gắn với đổi mới cơ chế quản lý tài chính trong Quân đội là vấn đề còn mới. Quá trình triển khai thực hiện tuy còn những vướng mắc, bất cập nhất định. Nhưng có thể khẳng định, đây là chủ trương đúng, phù hợp với thể chế quản lý kinh tế của Nhà nước, bước đầu đem lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng công tác hậu cần, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ Quân chủng hiện nay và trong thời gian tới.

Đại tá, TS PHẠM BÍNH NGỌ, Trưởng phòng Tài chính QC PK-KQ