Theo thông tin từ Tổ chức Thú y thế giới (OIE), dịch tả lợn Châu Phi xảy ra lần đầu tại Kenya (Châu Phi) năm 1921, sau đó xuất hiện tại nhiều quốc gia khác. Từ đầu năm 2017 đến tháng 3/2019 có 20 quốc gia thông báo có loại dịch này, tổng số lợn buộc phải tiêu hủy lên tới 1,08 triệu con. Riêng tại Trung Quốc, từ tháng 8/2018 – 3/2019 đã có 110 ổ dịch tại 28 tỉnh, số lợn buộc phải tiêu hủy 950.000 con, trong đó, có nhiều ổ dịch tại tỉnh Vân Nam và Quảng Đông gần biên giới Việt Nam. Ngay từ khi dịch tả lợn Châu Phi xuất hiện ở Trung Quốc, Chính phủ Việt Nam và các cơ quan chức năng đã triển khai quyết liệt các biện pháp phòng nhưng đến đầu tháng 02/2019 dịch vẫn xảy ra ở một số địa phương của tỉnh Hưng Yên và Thái Bình. Đến ngày 25/3/2019, dịch đã bùng phát tại 21 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Đây là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi - rút gây ra. Loại vi - rút này có cấu trúc ADN với 22 kiểu gien khác nhau nên cơ thể lợn khó tạo ra kháng thể để trung hòa. Vi - rút có sức đề kháng cao, tồn tại lâu ở ngoài môi trường, có khả năng chịu được nhiệt độ thấp, đặc biệt là trong các sản phẩm của lợn sống hoặc nấu ở nhiệt độ thấp, vi - rút có thể tồn tại từ 3-6 tháng. Nếu ở trong máu, bảo quản lạnh, vi - rút tồn tại 6 năm; trong phân ẩm tồn tại 122 ngày; trong nước tiểu tồn tại 45 ngày. Vi - rút chỉ bị tiêu diệt ở nhiệt độ ≥560C trong thời gian 70 phút hoặc 600C trong 20 phút và bị phá hủy trong môi trường pH<3,9 hoặc pH>11,5.

leftcenterrightdel
Trường Hạ sĩ quan Xe tăng (Binh chủng Tăng-Thiết giáp) duy trì nền nếp vệ sinh, phòng dịch cho đàn lợn thịt. Ảnh: CTV.

Dịch tả lợn lây nhiễm nhanh, trực tiếp từ lợn bệnh, sản phẩm lợn bệnh sang lợn chưa mắc hoặc gián tiếp qua các vật chủ trung gian mang mầm bệnh (ve, côn trùng, loài vật gặm nhấm, chim di cư…) các phương tiện vận chuyển, thức ăn chăn nuôi và  con người. Khi lợn mắc bệnh, có biểu hiện sốt rất cao, xuất huyết tràn lan trên vùng da mỏng (cổ, bụng, bẹn, tai…); sau đó nhanh chóng chuyển sang màu tím; giai đoạn cuối xuất hiện ỉa chảy hoặc táo bón; tỷ lệ chết lên tới 100%; khi chết xác nhanh cứng, có hiện tượng chảy máu ở các lỗ tự nhiên… Bệnh xảy ra đối với lợn ở mọi lứa tuổi nhưng không lây sang người. Đặc biệt, bệnh chỉ được xác định bằng xét nghiệm và chưa có vắc - xin phòng.

Thời gian tới, nguy cơ bùng phát dịch tả lợn Châu Phi ở nước ta rất cao, do các hoạt động buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ lợn, sản phẩm từ lợn nhập lậu không được kiểm soát… nhất là các tỉnh biên giới tiếp giáp Trung Quốc và các tỉnh đang có dịch. Vì vậy, các đơn vị cần vị tập trung thực hiện tốt một số biện pháp sau:

Tổ chức quán triệt, thực hiện nghiêm túc các chỉ thị hướng dẫn, công điện của Bộ Quốc phòng, Tổng cục Hậu cần, Cục Quân nhu về triển khai đồng bộ các giải pháp cấp bách phòng, chống khống chế bệnh dịch tả lợn Châu Phi trong Quân đội. Triển khai thực hiện hiệu quả, phân công rõ ràng, gắn trách nhiệm từng bộ phận, cá nhân làm nhiệm vụ chăn nuôi. Tuyên truyền, hướng dẫn cán bộ, chiến sĩ, nhất là lực lượng trực tiếp chăn nuôi, chế biến nhận thức rõ đặc điểm, sự nguy hiểm của bệnh và dấu hiệu nhận biết; hướng dẫn cách phòng, chống bệnh kịp thời, tránh gây tâm lý hoang mang, lo sợ quá mức ảnh hưởng đến chăn nuôi của đơn vị.

Các đơn vị tổ chức chăn nuôi lợn ngoài vùng dịch nên nuôi theo phương pháp an toàn sinh học, khép kín từ khâu sản xuất con giống đến nuôi dưỡng, giết mổ, chế biến và sử dụng sản phẩm. Những đơn vị chưa tự túc đủ con giống, phải mua tại các cơ sở uy tín, có giấy chứng nhận kiểm dịch. Định kỳ 1 - 2 lần/tuần vệ sinh, khử trùng chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi và khu vực xung quanh bằng vôi bột, thuốc sát trùng (Bencozid, Crezid, Cloramin B,T…) nhằm tiêu diệt mầm bệnh, chăm sóc nuôi dưỡng đúng kỹ thuật, tạo sức đề kháng tốt và tiêm phòng đầy đủ vắc - xin. Những đơn vị tận dụng thức ăn từ nhà ăn, nhà bếp, phải nấu chín kỹ trước khi cho lợn ăn.

Đối với các đơn vị tổ chức chăn nuôi lợn nằm trong vùng dịch nhưng chưa bị dịch, thực hiện tốt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học; tăng cường vệ sinh, khử trùng chuồng trại, dụng cụ, phương tiện ra vào khu chăn nuôi, khu vực xung quanh chuồng trại liên tục 01 lần/ngày trong tuần đầu, 03 lần/tuần trong 02 tuần tiếp theo và 01 lần/tuần sau đó để tiêu diệt mầm bệnh bên ngoài môi trường. Có biện pháp ngăn chặn các loại côn trùng, động vật gặm nhấm vì chúng có thể mang mầm bệnh từ nơi khác đến. Hạn chế tối đa người và phương tiện không có nhiệm vụ ra vào khu vực chăn nuôi. Duy trì hố sát trùng bằng vôi bột hoặc hóa chất trước khu vực chăn nuôi; không bổ sung hoặc tăng đàn. Nếu cho lợn ăn thức ăn công nghiệp, phải mua tại cơ sở uy tín, đảm bảo chất lượng và phun hóa chất khử trùng các phương tiện vận chuyển. Tăng cường theo dõi, giám sát, nếu phát hiện lợn có dấu hiệu hoặc nghi ngờ mắc bệnh dịch tả lợn Châu Phi phải báo ngay với chỉ huy, cơ quan thú y địa phương để có biện pháp chống dịch, tránh để dịch lây lan.

Khi đơn vị phát hiện lợn có dấu hiệu hoặc nghi ngờ mắc bệnh dịch tả lợn Châu Phi, nhất là các đơn vị đóng quân tại các địa phương có dịch phải báo ngay với chỉ huy đơn vị và cơ quan thú y để tiến hành lấy mẫu xét nghiệm. Khi xác định dương tính với vi - rút dịch tả lợn, phối hợp với chính quyền và cơ quan thú y địa phương tiến hành tiêu hủy hoàn toàn đàn lợn. Tổ chức vệ sinh, sát trùng chuồng trại, khu vực xung quanh; tuyệt đối không giấu dịch, không vận chuyển lợn bệnh đến nơi khác hoặc giết mổ lợn bệnh để tránh dịch lây lan.

Địa điểm tiêu hủy lợn bệnh, phải cách xa nhà ở bộ đội, giếng nước, khu chuồng chăn nuôi… tối thiểu 30 m, nên chọn trong vườn cây ăn quả hoặc cây lấy gỗ. Hố chôn phải phù hợp với khối lượng lợn tiêu hủy (đối với 1 tấn động vật tiêu hủy, hố chôn phải có kích thước sâu 1,5-2 m x rộng 1,5-2m x dài 1,5-2m). Đáy hố chôn phải rải vôi bột theo tỷ lệ 01 kg vôi/m2, tốt nhất là dùng vôi củ, sau đó xếp từng lượt bao chứa lợn tiêu hủy, rồi phun thuốc sát trùng hoặc rắc vôi bột lên trên, cứ như vậy đến khi hết số lợn cần chôn. Yêu cầu mặt bao trên cùng cách mặt đất phải 0,5m, sau đó lấp đất dày 1m và nện chặt, phun hóa chất sát trùng lên khu vực tiêu hủy.

Những đơn vị chưa tự túc đủ định lượng thịt lợn, nếu khai thác ngoài thị trường phải đảm bảo chất lượng tốt, có giấy xác nhận kiểm soát an toàn thực phẩm của cơ quan thú y; tuyệt đối không mua lợn, sản phẩm từ thịt lợn không rõ nguồn gốc, nhằm ngăn chặn dịch bệnh lây lan vào đơn vị. Làm tốt khâu vệ sinh, tiêu độc, khử trùng trước và sau quá trình chế biến để kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và môi trường.

Đại úy, Ths Nguyễn Thị Dương, Cục Quân nhu