Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ tạm thời, không cơ động, không bảo đảm chất lượng nước sạch theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Để khắc phục vấn đề này, năm 2016, Ban Đề tài do Đại tá Nguyễn Đức Hạnh, Trưởng phòng Kế hoạch (Cục Doanh trại-Tổng cục Hậu cần) làm Chủ nhiệm đã phối hợp với Viện Hóa học-Môi trường (Binh chủng Hóa học) nghiên cứu, cải tiến thiết bị xử lý nước CB-2 thành thiết bị xử lý nước cơ động CB-2.016.
Thiết bị xử lý nước CB-2 do Viện Hóa học-Môi trường (Binh chủng Hóa học) nghiên cứu, chế tạo cách đây gần 20 năm, cấp cho một số đơn vị sử dụng khi tham gia phòng chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn... Tuy nhiên, quá trình sử dụng bộc lộ nhiều nhược điểm, như: Thùng chứa nước làm bằng Inox định hình, có thể tích 200 lít, cồng kềnh, khó vận chuyển, mang vác. Bộ lọc chỉ có 2 cấp (lọc thô và lọc qua than hoạt tính) nên nước thu được chỉ dùng trong sinh hoạt, không thể sử dụng nấu ăn hoặc uống trực tiếp; trọng lượng bộ lọc nặng tới 10 kg (sau khi lọc); các bộ lọc không thông dụng trên thị trường, nên khó khăn khi thay thế. Đế thiết bị làm bằng thép thường, kích thước lớn, trọng lượng nặng; các thành phần liên kết với nhau bằng đai ốc, mất nhiều thời gian tháo lắp, tính cơ động thấp. Hiện nay, các đơn vị không sử dụng thiết bị xử lý nước CB-2, vì không phù hợp với điều kiện hoạt động dã ngoại, cơ động của bộ đội.
Thiết bị CB-2.016 được chế tạo dựa trên nguyên lý hoạt động của thiết bị CB-2, nhưng cải tiến hầu hết các bộ phận. Thùng chứa nước làm bằng chất liệu Polymer trọng lượng nhẹ, có thể gấp gọn dễ dàng. Phía ngoài thùng, có 6 khe để luồn ống PVC, tạo thành khung đỡ định hình thùng nước hình trụ, thể tích 200 lít. Các mép liên kết của thùng được ép nhiệt cao tần, đảm bảo độ bền, không bị rò rỉ nước. Thân thùng nước có ống nối với bộ phận lọc bằng hệ thống ống dẫn; đáy thùng có van xả nước.
Hệ thống lọc gồm 3 bộ phận: Bộ lọc sơ cấp PP (lõi lọc) có chức năng ngăn các chất huyền phù, gỉ sét, bùn đất, tạp chất lơ lửng trong nước, một số vi sinh vật..., thời gian sử dụng khoảng 6 tháng. Bộ phận lọc bằng than hoạt tính, có tác dụng hấp phụ mạnh các loại chất nhờn, mùi, chất hữu cơ hòa tan, chất phóng xạ, asen, amoni. Bộ lọc tinh bằng màng lọc siêu nhỏ (0.0001micron), loại bỏ được 100% vi sinh vật và 90% kim loại nặng trong nước. Thông thường, sau khoảng 24 tháng sử dụng, màng lọc tinh bắt đầu giảm công suất lọc. Nếu thay lõi lọc thô đúng kỳ hạn, tuổi thọ trung bình của màng lọc tinh khoảng 3 năm; nếu nguồn nước ít tạp chất có thể sử dụng tới 5 năm. Các bộ phận lọc được đựng trong túi vải bạt, treo trên đế thùng, liên kết bằng dây đai, có thể điều chỉnh phù hợp khi dùng.
Đế thùng được chế tạo bằng ống thép nhẹ, đảm bảo chắc chắn, có thể tháo rời từng bộ phận, thuận tiện khi vận chuyển, lắp ráp. Bơm tay được gắn trên đế thùng, có ống dẫn mềm nối với bộ phận lọc tinh; thuận tiện khi thao tác, tháo lắp, vận chuyển. Tổng trọng lượng thiết bị là 26,4 kg. Chi phí sản xuất khoảng 10 triệu đồng/thiết bị.
Cách sử dụng: Đổ 180-190 lít nước vào thùng chứa, rồi bổ sung từ 25-30 gam bột hấp phụ, trợ lắng và cho 6-10 gam chất sát trùng, khuấy mạnh nước trong thùng khoảng 7-10 phút, chờ từ 15-20 phút, để các tạp chất, chất lơ lửng trong nước kết tủa, lắng xuống đáy thùng. Sau đó, mở van cho nước chảy vào bộ phận lọc sơ cấp PP. Tại đây, các tạp chất chưa bị keo tụ và một số vi sinh vật kích thước lớn sẽ bị loại bỏ. Nước tiếp tục chảy vào bộ phận lọc bằng than hoạt tính sẽ bị hấp phụ mùi, chất hữu cơ hòa tan, chất phóng xạ, amoni...; có thể dùng trong sinh hoạt. Đặc biệt, điểm nổi bật của thiết bị là tạo sản phẩm nước sạch tinh khiết, dùng bơm tay (không dùng điện) tạo áp suất đẩy nước sang bộ phận lọc tinh (RO). Lúc này, nước thu được đạt tiêu chuẩn sạch dùng để nấu ăn, uống trực tiếp.
Thiết bị đã được thử nghiệm lọc nước tại xưởng sản xuất, hồ An Khánh, Ngọc Khánh và Hồ Tây. Kết quả: Công suất đạt từ 180-200 lít nước sinh hoạt/giờ theo qui chuẩn Việt Nam QCVN 02: 2009/BYT của Bộ Y tế; từ 6-10 lít nước ăn uống/giờ theo qui chuẩn QCVN 01: 2009/BYT.
Ưu điểm của thiết bị xử lý nước cơ động CB-2.016 là trọng lượng nhẹ, kích thước gọn, có thể gập, tháo rời, rất thuận tiện khi mang vác, vận chuyển trong hành quân. Các chi tiết dễ sửa chữa, thay thế. Thời gian triển khai chỉ từ 3-5 phút, thu hồi hết 2-3 phút. Thiết bị CB-2.016 có thể xử lý các loại nước mặt, nước ngầm, nước bị ô nhiễm thành nước sạch, phục vụ sinh hoạt và nấu ăn, uống trực tiếp. Ngày 13/3/2017, sản phẩm được Hội đồng Khoa học cấp cơ sở nghiệm thu đạt loại Xuất sắc.
Đại tá NGUYỄN ĐỨC HẠNH
Trung tá NGUYỄN HỮU ĐÔNG, Cục Doanh trại