Trong đó, Trung đoàn 664 (Cục Xăng dầu - Tổng cục Hậu cần) là đơn vị đầu tiên triển khai thi công tuyến ống và có thành tích, đóng góp rất lớn làm nên kỳ tích này.

Những trang sử hào hùng

Từ cuối tháng 3-1968, đế quốc Mỹ tăng cường ném bom nhằm chặt đứt giao thông ở các tỉnh Quân khu 4 để băm nát “khu vực cán xoong” dài chưa đầy 200km từ vĩ tuyến 19 trở vào, hòng chặt đứt tuyến huyết mạch chi viện vào miền Nam. Trọng điểm đánh phá của địch là từ phà Bến Thủy đến Nam Ðàn vào Ngã ba Ðồng Lộc. Thời điểm đó, có lúc, hàng nghìn xe vận tải của Đoàn 559 nằm chờ nhiên liệu, không thể hành quân đưa đạn dược, lương thực, quân nhu vào chiến trường. Trong lúc tình hình chiến sự trên các chiến trường rất căng thẳng, khốc liệt, nhu cầu đưa bộ đội, vận chuyển vũ khí, đạn dược, vật chất hậu cần - kỹ thuật đòi hỏi ngày càng lớn và cấp bách. Hàng loạt kế hoạch “cấp cứu” xăng dầu được đưa ra. Kế hoạch vận chuyển xăng bằng “ống bương” được triển khai thực hiện. Tuy nhiên, trong quá trình vận hành, xăng dầu ngấm vào làm ống bương co ngót, lượng hao hụt quá lớn. Tất cả các tuyến đường bộ, đường sông đều bị địch phong tỏa gắt gao nên việc thả trôi các phuy xăng dầu xuôi sông, gùi xăng dầu vượt trọng điểm cũng không được nhiều mà thiệt hại quá lớn, nhiều cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh. Có những thời điểm, chuyển được một phuy xăng tới đích phải đổi một mạng người.

leftcenterrightdel
Kiểm tra chất lượng thi công bể chứa kho hang T1/PK78/Kho 671 (Cục Xăng dầu).

Trước tình hình đó, theo đề xuất của Tổng cục Hậu cần, Quân ủy Trung ương đồng ý, giao nhiệm vụ cho Cục Xăng dầu thi công đường ống xăng dầu dã chiến trên địa bàn Quân khu 4 do Liên Xô viện trợ, gồm 2 bộ đường ống x100 km/bộ. Ngày 20/4/1968, Tổng cục Hậu cần ra quyết định thành lập Công trường 18 (tiền thân Trung đoàn 664 ngày nay), có nhiệm vụ thi công tuyến ống xăng dầu (mang mật danh X42) vượt qua “tam giác lửa” Vinh - Nam Ðàn - Linh Cảm. Sau 45 ngày đêm lao động quên mình, vượt qua mưa bom, bão đạn, lực lượng thi công đã lắp đặt thành công đoạn đường ống dài 42km, vượt qua sông Lam, sông La, nối từ kho N1 ở Nam Thanh (Nam Đàn, Nghệ An) đến kho N2 ở Nga Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh). Tiếp đó, Công trường 18 tiếp tục thi công tuyến ống xăng dầu RH 11 dài 350 km qua đèo Mụ Giạ, trọng điểm 050,  đưa dòng xăng dầu vượt Tây Trường Sơn vào tới Ka Vát. Toàn bộ tuyến đường ống và trạm bơm tăng áp đều được chôn ngầm dưới đất hoặc giấu trong hang đá. Ngày 09/3/1969, bốn tiểu đoàn đường ống đầu tiên đã vận hành thông suốt, hàng nghìn xe của Ðoàn 559 được tra nạp đủ nhiên liệu, rầm rập hành quân chi viện cho chiến trường miền Nam. Với thành tích đó, Công trường 18 vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất. Từ thành công này, lực lượng thi công tiếp tục triển khai các tuyến đường ống, kho trạm xăng dầu ở hậu phương miền Bắc, tham gia xây dựng hoàn chỉnh tuyến đường ống hàn 400H (Hà Nội - Vinh) và tuyến đường ống T72 (Lạng Sơn-Hà Nội), góp phần bảo đảm xăng dầu cho quân và dân ta đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai của đế quốc Mỹ đối với miền Bắc Việt Nam. 

Viết tiếp những chiến công

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, tuyến đường ống xăng dầu đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ lịch sử. Các đơn vị thi công công trình xăng dầu cũng dần giải thể hoặc chuyển sang làm nhiệm vụ khác. Đối với Trung đoàn 664, được trên giao nhiệm vụ thi công tuyến ống dẫn dầu từ Vinh (Nghệ An) theo đường 8 sang Na Thon (Lào) dài 165 km cùng với 2 kho chứa xăng dầu trên đất Bạn. Đặc biệt, năm 1977, lần đầu tiên Trung đoàn tổ chức lực lượng ra Trường Sa thi công các bể chìm kim loại  chứa xăng dầu và đồng bộ các công trình phụ trợ. Cùng với thực hiện nhiệm vụ quân sự, đơn vị còn được cấp trên giao nhiệm vụ tham gia phát triển kinh tế- xã hội đất nước. Điển hình như việc triển khai công trình đường ống cung cấp nước cho việc khởi công xây dựng Nhà máy xi măng Hoàng Thạch, với lưu lượng 5.000 m3/ngày đêm, đúng tiến độ (năm 1977). Cũng trong năm này, chấp hành mệnh lệnh của Bộ, Trung đoàn đã cơ động lực lượng, phương tiện cùng với 20 km đường ống và các trang bị khí tài, triển khai dập tắt đám cháy lớn ở mỏ than Thống Nhất (Quảng Ninh), góp phần bảo vệ an toàn cả một vùng tài nguyên lớn của Tổ quốc. Hơn 20 năm gần đây, Trung đoàn 664 là đơn vị duy nhất được giao nhiệm vụ thi công, sửa chữa, bảo quản các công trình xăng dầu và khí tài xăng dầu trong toàn quân. Đơn vị đã tổ chức thi công hàng ngàn công trình kho, bể chứa, đường ống công nghệ xăng dầu cho các kho chiến lược, chiến dịch và chiến thuật, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng kỹ thuật, mỹ thuật. Tiêu biểu như: Kho K99 (Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội); Phân kho 14 (Kho 661); các kho xăng dầu Quân khu 1, Quân khu 5, Quân khu 9, Cảnh sát biển... Trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực xây dựng kho bể, tuyến ống xăng dầu và để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các công trình xăng dầu, Trung đoàn đặc biệt coi trọng công tác bảo đảm kĩ thuật thi công. Kiểm tra chặt chẽ, cụ thể, tỷ mỉ việc thực hiện quy trình, quy phạm thi công, đối chiếu thiết kế kỹ thuật. Chủ động khai thác nguồn vật tư, bảo đảm đầy đủ, đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, chất lượng tốt đưa vào thi công công trình. Lựa chọn thời điểm thi công phù hợp, xác định phương án thi công, biện pháp thi công, biện pháp đảm bảo an toàn có tính khả thi cao, bố trí sử dụng lực lượng hợp lý. Quá trình tổ chức thi công, nhất là đối với các công trình trọng điểm, công trình đòi hỏi yêu cầu chất lượng cao, tiến độ nhanh hoặc thi công ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, điều kiện thi công phức tạp hoặc các kho hang, chỉ huy Trung đoàn có mặt tại hiện trường để trực tiếp chỉ huy điều hành thi công. Lực lượng thi công là những cán bộ, nhân viên có năng lực chuyên môn giỏi, sức khỏe tốt, trách nhiệm cao. Các công trình sau hoàn thành đều được tổ chức nghiệm thu chặt chẽ, nhất là đối với các công trình có yêu cầu cao, nghiêm ngặt về an toàn, trước khi bàn giao cho đơn vị đưa vào vận hành, sử dụng.

Một trong những yếu tố góp phần cho Trung đoàn hoàn thành tốt nhiệm vụ trong thời gian qua là, phong trào tham gia nghiên cứu khoa học, phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật của cán bộ, nhân viên khá sôi nổi và hiệu quả. Điển hình như: Sáng kiến chế tạo bộ gá uốn tăng cường trong thi công lắp dựng phần thân của bể chứa xăng dầu 1.000m³ cố định, đã giảm đáng kể sức lao động của người thợ, đồng thời nâng cao năng suất lao động và bảo đảm chất lượng thi công công trình cả về kĩ thuật và thẩm mỹ, chi phí giảm 5,5 lần so với phương pháp thi công trước đây. Sáng kiến giá định tâm hàn bích van dã chiến DY 100 đã tăng năng suất 10 lần so với trước đây. Sáng kiến chế tạo cần cẩu thủy lực KC-500 lắp ghép tại chỗ, có khả năng nâng chuyển đưa vật tư, máy móc có trọng lượng từ 100kg đến 500kg lên cao (dưới 3m) thi công bể chứa xăng dầu rất hiệu quả, nhất là ở những nơi địa hình phức tạp, khó khăn. Sáng kiến chế tạo cần cẩu buồm, có thể cơ động, áp dụng lắp dựng bể, cẩu chuyển vật liệu ở những nơi địa hình phức tạp, mặt bằng chật hẹp như thi công trong hang, trên núi, thi công bể có sẵn tường bao… không thể sử dụng xe cần trục lớn để vận chuyển vật tư, lắp dựng bể… Đặc biệt mới đây, đề tài nghiên cứu khoa học “Quy trình xây dựng bể trụ đứng mái vòm không có cột trung tâm” của Trung đoàn đã được Hội đồng Khoa học Cục Xăng dầu nghiệm thu, đánh giá cao tính hiệu quả và khả năng ứng dụng của đề tài. Vừa qua, Trung đoàn đã tổ chức thi công, bàn giao bể viên trụ đứng mái vòm không có cột trung tâm, sức chứa 2.000 m3 cho Quân khu 5 đưa vào sử dụng, đúng theo yêu cầu thiết kế, đảm bảo chất lượng tốt. Điều đó khẳng định, Trung đoàn đã hoàn toàn làm chủ quy trình xây dựng bể viên trụ đứng theo công nghệ thi công mái vòm thay thế cho công nghệ thi công bằng cột trụ đứng trung tâm trước đây, đảm bảo an toàn, tiết kiệm vật tư, giảm hao hụt nhiên liệu trong quá trình chứa trữ và thời gian thi công.

Phát huy truyền thống 50 năm xây dựng, phục vụ chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, nhân viên Trung đoàn 664 hôm nay đã và đang nỗ lực phấn đấu, rèn luyện, không ngừng nâng cao trình độ tổ chức chỉ huy, tích cực học hỏi, vươn lên làm chủ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới, đáp ứng yêu cầu thi công các công trình xăng dầu quân đội và của đất nước trong thời gian tới.

Với những thành tích đạt được, Trung đoàn 664 đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 03 Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba (1970, 1990, 1980); được Đảng, Nhà nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tặng Huân chương Trung dũng hạng Nhì, Ba (1980, 1990) và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Đại tá NGUYỄN HỒNG QUANG (Bộ Tham mưu Hậu cần)